Ustawa Prawo restrukturyzacyjne wyróżnia dwa sposoby ukończenia sądowego etapu postępowania restrukturyzacyjnego – zakończenie i umorzenie. Zdarzenia te pociągają za sobą różne skutki prawne. Warto zaznaczyć, że w przypadku negatywnego rezultatu postępowania restrukturyzacyjnego, otwierają one przedsiębiorcy drogę do wyboru innych rozwiązań dla swojego przedsiębiorstwa. W tym artykule wyjaśnię, na czym polega umorzenie i zakończenie postępowania restrukturyzacyjnego oraz omówię ich skutki.
Spis treści
Zakończenie postępowania restrukturyzacyjnego
Ustawodawca w art. 325 p.r. wskazał dwa przypadki zakończenia postępowania restrukturyzacyjnego. Postępowanie to kończy się wraz z dniem uprawomocnienia się postanowienia o zatwierdzeniu układu albo o odmowie zatwierdzenia układu. Warto zaznaczyć, że kończy się ono również z dniem uprawomocnienia się postanowienia o umorzeniu postępowania restrukturyzacyjnego. Sam etap wykonania układu nie zalicza się do sądowego postępowania restrukturyzacyjnego. Ponadto, funkcja zarówno sądowych, jak i pozasądowych organów postępowania wygasa wraz z dniem prawomocnego zakończenia postępowania restrukturyzacyjnego. Należy pamiętać, że, zgodnie z art. 171 ust. 1 p.r. z dniem uprawomocnienia się postanowienia zatwierdzającego układ nadzorca albo zarządca obejmuje funkcję nadzorcy wykonania układu, chyba że układ stanowi inaczej.
Prawomocność postanowienia sądu restrukturyzacyjnego
Sąd restrukturyzacyjny, czyli sąd rejonowy – sąd gospodarczy właściwy dla głównego ośrodka podstawowej działalności dłużnika, nie wydaje odrębnego postanowienia o zakończeniu postępowania restrukturyzacyjnego. Postępowanie restrukturyzacyjne kończy się z mocy prawa wraz z uprawomocnieniem się wydanego przez sąd postanowienia o zatwierdzeniu kładu, o odmowie jego zatwierdzenia albo z dniem uprawomocnienia się postanowienia o umorzeniu postępowania restrukturyzacyjnego. O zakończeniu postępowania restrukturyzacyjnego obwieszcza się w Krajowym Rejestrze Zadłużonych (KRZ). Jest to rejestr jawny do którego każdy ma dostęp. Prowadzone są w nim akta spraw restrukturyzacyjnych oraz upadłościowych.
Umorzenie postępowania restrukturyzacyjnego
Art. 235 ust. 1 p.r. wyróżnia cztery przypadki obligatoryjnego umorzenia postępowania restrukturyzacyjnego, natomiast w ust. 2 i 3 dwa przypadki fakultatywnego umorzenia postępowania. Przed przejściem do omówienia przesłanek warto zaznaczyć, że umorzenie postępowania nie występuje w obecnie najpopularniejszym rodzaju postępowania restrukturyzacyjnego – postępowaniu o zatwierdzenie układu. W tym postępowaniu rola sądu ogranicza się do rozpoznania wniosku o zatwierdzenie układu oraz do uprawomocnienia się postanowienia wywołanego tym wnioskiem. Postępowanie to na etapie przedsądowym nie może być umorzone. Nadzorca układu może zaś zawnioskować do sądu o uchylenie skutków obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego. Oznacza to, że dłużnik może stracić ochronę wynikającą z otwarcia postępowania. Przykładowo ochronę przed egzekucją komorniczą.
Postępowanie o zatwierdzenie układu – sprawdź, na czym ono polega!
Obligatoryjne umorzenie postępowania restrukturyzacyjnego – pokrzywdzenie wierzycieli
Obligatoryjne umorzenie postępowania restrukturyzacyjnego następuje, gdy sąd uzna, że dalsze prowadzenie postępowania zmierzałoby do pokrzywdzenia wierzycieli.
Postępowanie restrukturyzacyjne w żadnym nie może zmierzać do pokrzywdzenia wierzycieli. Ustawa Prawo restrukturyzacyjne nie zawiera zamkniętego katalogu okoliczności, które są rozumiane jako pokrzywdzenie wierzycieli. Sąd dokonuje indywidualnej oceny każdego przypadku, w którym mogło zajść pokrzywdzenie wierzycieli. Warto zaznaczyć, że pokrzywdzenie wierzycieli musi być skutkiem prowadzenia postępowania, a więc sąd rozpatruje wpływ całego postępowania na interes wierzycieli. Pokrzywdzenie wierzycieli musi również odnosić się do ogółu wierzycieli, a nie do naruszenia interesów pojedynczego wierzyciela. Przesłanka ta wystąpi przykładowo w momencie, w którym działalnie dłużnika, sposób zarządzania przez niego przedsiębiorstwem lub sposób prowadzenia negocjacji wskazują, że celem prowadzenia postępowania restrukturyzacyjnego jest uniemożliwienie wierzycielom prowadzenia skutecznej egzekucji. Przesłanka ta wystąpi również w momencie, w którym zostanie otwarte postępowanie wobec dłużnika niewypłacalnego w takim stopniu, że nie jest możliwe zakończenie restrukturyzacji z sukcesem.
Zgoda rady wierzycieli na umorzenie postępowania
Do obligatoryjnego umorzenia postępowania dojdzie również wtedy, gdy dłużnik wniósł o umorzenie postępowania i zezwoliła na to rada wierzycieli.
Dłużnik, który chce doprowadzić do umorzenia postępowania restrukturyzacyjnego, nie musi uzasadniać złożonego wniosku o jego umorzenie. Koniecznym warunkiem dla zasadności takiego wniosku jest zgoda rady wierzycieli, która również nie wymaga uzasadnienia. Wniosek o umorzenie postępowania restrukturyzacyjnego przez dłużnika nie jest merytorycznie kontrolowany przez sąd.
Umorzenie postępowania, gdy układ nie został przyjęty
Układ nie zostaje przyjęty w momencie, w którym odpowiednia większość wierzycieli uprawnionych do głosowania za układem nie zaakceptuje przedstawionych propozycji układowych. Nieprzyjęcie układu może również nastąpić w wyniku niezłożenia propozycji układowych albo przez nieosiągnięcie wymaganego kworum na zgromadzeniu wierzycieli.
Uprawomocnienie się postanowienia o ogłoszeniu upadłości dłużnika
Zgodnie z art. 9a Ustawy prawo upadłościowe nie można ogłosić upadłości przedsiębiorcy w okresie od otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego do jego zakończenia lub prawomocnego umorzenia. W przypadku jednoczesnego złożenia wniosku o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego oraz o ogłoszenie upadłości pierwszeństwo ma wniosek restrukturyzacyjny. Sąd może jednak w pewnych sytuacjach połączyć do rozpoznania obydwa wnioski. Wskazać należy, że w przypadku postępowania o zatwierdzenie układu za wniosek restrukturyzacyjny przyjmuje się wniosek o zatwierdzenie układu. Ergo w okresie przed złożeniem wniosku o zatwierdzenie układu możliwe jest ogłoszenie upadłości dłużnika. Jednoczesne prowadzenie obu tych postępowań jest oczywiście niemożliwe.
Fakultatywne przesłanki do umorzenia postępowania restrukturyzacyjnego
Sąd może umorzyć postępowanie restrukturyzacyjne, gdy:
- Z okoliczności sprawy, w szczególności z zachowania dłużnika wynika, że układ nie zostanie wykonany.
Jak już wyżej wspomniałem, sytuacja ta dotyczy postępowania sanacyjnego, postępowania układowego i przyspieszonego postępowania układowego. Sąd przy ocenie możliwości wykonania układu powinien bazować na ocenie sytuacji wyrażonej przez nadzorcę sądowego lub zarządcę oraz przez wierzycieli.
- Dłużnik nie wykonuje poleceń sędziego komisarza, a na umorzenie postępowania zezwoliła rada wierzycieli.
Prawo restrukturyzacyjne zabezpiecza interes wierzycieli przed próbami nierzetelnego zachowania dłużnika. Przepis ten chroni wierzycieli zarówno, gdy dłużnik celowo oraz niecelowo nie wykonuje poleceń sędziego-komisarza. Ewentualna decyzja sądu w tym przypadku jest jednak uwarunkowana wyrażeniem zgody przez radę wierzycieli.
Może Cię zainteresować – ochrona praw wierzyciela w restrukturyzacji dłużnika.
Szczególne przypadki umorzenia postępowania restrukturyzacyjnego
Prawo restrukturyzacyjne, zgodnie z art. 326 p.r. przewiduje również przypadki umorzenia postępowania restrukturyzacyjnego, przewidziane dla konkretnych rodzajów postępowań:
- Przyspieszone postępowanie układowe umarza się, gdy suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem przekracza 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem;
Warto w tym miejscu dodać, że zgodnie z art. 165 ust. 3 p.r., jeżeli dłużnik wykaże, że nie wiedział o istnieniu wierzytelności spornych, a ich zaspokojenie w wyniku wykonania układu nie będzie mniejsze niż w przypadku ogłoszenia upadłości dłużnika, sąd może zatwierdzić układ.
- Postępowanie układowe albo postępowanie sanacyjne umarza się, jeżeli dłużnik utracił zdolność do bieżącego zaspokajania kosztów postępowania i zobowiązań powstałych po jego otwarciu oraz zobowiązań, które nie mogą zostać objęte układem.
- Postępowanie sanacyjne umarza się, kiedy brak jest realnych możliwości przywrócenia dłużnikowi zdolności do wykonywania zobowiązań.
Podstawy te dotyczą zdolności do wykonywania zobowiązań zarówno pieniężnych, jak i niepieniężnych.
Utrata zdolności do regulowania zobowiązań
Domniemywa się, że dłużnik utracił zdolność do zaspokojenia zobowiązań, jeżeli opóźnienie w ich wykonaniu przekracza 30 dni. Warto zaznaczyć, że jest to domniemanie wzruszalne, które można obalić poprzez wykazanie, że pomimo tego, iż dłużnik nie reguluje zobowiązań, może w krótkim okresie czasu osiągnąć wpływy, które pozwolą na zaspokojenie zaległości oraz na bieżące regulowanie pojawiających się wydatków.
Skutki zakończenia i umorzenia postępowania restrukturyzacyjnego
Zakończenie i umorzenie postępowania restrukturyzacyjnego, po uprawomocnieniu się postanowienia, skutkuje odzyskaniem pełnego zarządu nad majątkiem. Powodują one również konieczność niezwłocznego wydania dłużnikowi jego majątku, ksiąg oraz dokumentów. Odpadają również inne skutki otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego, takie jak zakaz egzekucji oraz brak możliwości wypowiadania niektórych umów. Warto również zaznaczyć, że negatywny wynik postępowania restrukturyzacyjnego nie oznacza, że dłużnik nie może wnioskować o otwarcie innego postępowania restrukturyzacyjnego.
Uproszczony wniosek o ogłoszenie upadłości bądź otwarcie postępowania sanacyjnego
Umorzenie postępowania restrukturyzacyjnego umożliwia również:
- Złożenie uproszczonego wniosku o otwarcie postępowania sanacyjnego;
Z tego rozwiązania dłużnik może skorzystać, gdy doszło do umorzenia przyspieszonego postępowania układowego albo postępowania układowego m.in. w przypadku, gdy postępowanie zostanie umorzone z powodu nieprzyjęcia układu lub umorzenia postępowania na wniosek dłużnika po wyrażeniu zgody przez radę wierzycieli.
- Złożenie uproszczonego wniosku o ogłoszenie upadłości;
Ta możliwość przysługuje wszystkim podmiotom, które mogą wnioskować o ogłoszenie upadłości na zasadach ogólnych, w 14-dniowym terminie od dnia obwieszczenia postanowienia o umorzeniu postępowania restrukturyzacyjnego albo postanowienia o odmowie zatwierdzeniu układu.
O autorze
Student 4 roku prawa na Uniwersytecie Gdańskim na specjalizacji cywilno-prawnej. Swoje zainteresowania zawodowe skupia wokół prawa restrukturyzacyjnego i upadłościowego, prawa korporacyjnego oraz postępowań spornych. Doświadczenie w tych obszarach prawa zdobywa od pierwszego roku studiów m.in. w trójmiejskich kancelariach oraz tych o zasięgu ogólnopolskim. Jest jednym z założycieli oraz Przewodniczącym Koła Naukowego Prawa Handlowego, działającego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego. Finalista konkursów z dziedzin takich jak prawo cywilne, prawo gospodarcze, prawo handlowe i postępowanie cywilne, ale także konkursów krasomówczych i negocjacyjnych . Prywatnie trenuje kickboxing, czyta książki popularnonaukowe i ogląda filmy.