Postępowanie sanacyjne

Postępowanie sanacyjne należy do najgłębiej ingerujących w sferę majątkową dłużnika postępowań restrukturyzacyjnych. Na czym dokładnie polega sanacja?

Postępowanie sanacyjne ma kilka podstawowych cech:

• chroni przed egzekucją,
• daje możliwość oddłużenia firmy poprzez redukcję zobowiązań,
• daje możliwość daleko idącej restrukturyzacji firmy,
• jej nadrzędnym celem jest uzdrowienie sytuacji ekonomicznej przedsiębiorstwa i przywrócenie zdolności płatniczej.

Ogólnie rzecz ujmując głęboka ingerencja w sferę organizacyjną daje zarazem najszerszą ochronę przedsiębiorstwa przed egzekucjami komorniczymi. Sanacja jest jedynym postępowaniem restrukturyzacyjnym, w którym zarządca sądowy wraz z sędzią – komisarzem mają możliwość wykorzystania konkretnych środków sanacyjnych mających za zadanie uzdrowić sytuację dłużnika, czyli przywrócić mu zdolność płatniczą.

Sanacja – przebieg postępowania

Odpowiadając na pytanie na czym polega sanacja zacznijmy od przebiegu postępowania:

1. Wniosek o otwarcie postępowania.
2. Postępowanie w przedmiocie rozpoznania wniosku – z możliwością zabezpieczenia majątku dłużnika poprzez uchylenie zajęć komorniczych ustanowionych na rachunkach bankowych.
3. Otwarcie postępowania.
4. Sporządzenie spisu wierzytelności oraz planu restrukturyzacyjnego.
5. Zatwierdzenie przez sędziego – komisarza planu restrukturyzacyjnego. W postępowaniu sanacyjnym realizacja planu restrukturyzacyjnego jest obligatoryjna.
6. Sprzeciwy od spisu wierzytelności.
7. Zatwierdzenie spisu wierzytelności.
8. Zgromadzenie wierzycieli w celu głosowania nad przyjęciem układu.
9. Zastrzeżenia do układu.
10. Obwieszczenie o zatwierdzeniu układu.

Postępowanie zabezpieczające

Na etapie rozpoznawania wniosku o otwarcie postępowania sanacyjnego jest możliwość zabezpieczenia majątku. Sąd robi to poprzez ustanowienie tymczasowego nadzorcy sądowego (TNS) lub tymczasowego zarządcy. Sąd może, na wniosek dłużnika lub TNS, zawiesić postępowania egzekucyjne prowadzone w celu dochodzenia należności objętych układem oraz uchylić zajęcie rachunku bankowego, jeżeli jest to niezbędne do osiągnięcia celów postępowania. Dyspozycje dłużnika dotyczące środków na rachunku bankowym, którego zajęcie uchylono, wymagają zgody TNS.

Na czym polega sanacja – skutki otwarcia postępowania

Odpowiadając na pytanie na czym polega sanacja warto pogrupować skutki otwarcia postępowania sanacyjnego na trzy kategorie.

1. co do osoby dłużnika 

   dłużnik co do zasady zostaje pozbawiony zarządu masą sanacyjną, czyli majątkiem wchodzącym w jej skład. Jest również zobowiązany wskazać i wydać zarządcy sądowemu cały swój majątek, dokumenty dotyczące jego działalności, majątku, rozliczeń, w szczególności księgi rachunkowe i inne ewidencje prowadzone dla celów podatkowych wraz z korespondencją. Sąd może pozostawić dłużnikowi zarząd zwykły nad całością lub częścią przedsiębiorstwa. W praktyce zauważalny jest trend coraz częstszego pozostawiania dłużnikowi zarządu zwykłego. 
   Z dniem otwarcia postępowania sanacyjnego wygasają wszelkie pełnomocnictwa i prokura udzielona przez dłużnika. Jedynie zarządca może ich udzielać.

2. co do majątku dłużnika  

   skład masy sanacyjnej ustala zarządca sądowy. Robi to na podstawie dokumentacji dłużnika, ksiąg, rejestrów oraz dokumentów bezspornych. Z dniem otwarcia postępowania sanacyjnego mienie służące prowadzeniu przedsiębiorstwa oraz mienie należące do dłużnika stają się masą sanacyjną. Oznacza to, że wszystko co jest w posiadaniu dłużnika (więc nie musi być nawet jego własnością) wchodzi w skład masy sanacyjnej. Obciążanie składników majątku dłużnika w celu zabezpieczenia wierzytelności powstałej przed otwarciem postępowania sanacyjnego, po otwarciu tego postępowania jest niedopuszczalne. Dłużnik musi również liczyć się z tym, że po otwarciu postępowania otrzymany spadek wejdzie do masy sanacyjnej. Oświadczenie dłużnika o odrzuceniu spadku jest bezskuteczne. To samo dotyczy oczywiście zapisów windykacyjnych i zwykłych.

Dłużnik musi również liczyć się z tym, że zarządca może pewne jego czynności prawne ubezskutecznić. Prawo restrukturyzacyjne wyposaża zarządcę ku temu w stosowne narzędzia. Przykładowo za bezskuteczne wobec masy sanacyjnej mogą zostać uznane czynności prawne dłużnika dokonane w ciągu 12 miesięcy przed otwarciem postępowania polegające na:

• nieodpłatnym lub odpłatnym rozporządzeniu majątkiem, jeśli wartość świadczenia dłużnika w istotny sposób przekracza wartość świadczenia otrzymanego,
• ustanowieniu zabezpieczenia na majątku dłużnika, jeśli nie otrzymał on w zamian żadnego świadczenia,
• ustanowieniu zabezpieczenia na majątku dłużnika, które przewyższa o połowę wartość świadczenia, które dłużnik otrzymał.

3. co do zobowiązań dłużnika  

   zarówno dłużnik jak i zarządca sądowy po otwarciu postępowania nie mogą spłacać zobowiązań, które są objęte z mocy prawa układem. Sanacja powoduje, że są również ograniczenia w zakresie wzajemnych potrąceń między dłużnikiem i wierzycielami. Potrącenia są co do zasady możliwe, jeśli obie wierzytelności powstały przed otwarciem postępowania lub po jego otwarciu.

Bez zgody rady wierzycieli lub sędziego – komisarza nie możliwe jest wypowiedzenie przez wynajmującego lub wydzierżawiającego umowy najmy lub dzierżawy nieruchomości. To samo dotyczy umów kredytu w zakresie środków postawionych kredytobiorcy do dyspozycji przed dniem otwarcia sanacji. Jako przykład można tu podać kredyt obrotowy który nie jest w pełni wykorzystany. Część wykorzystana będzie objęta układem. Z pozostałej części dłużnik może korzystać, a bank nie może umowy wypowiedzieć, jeśli kredyt będzie na bieżąco obsługiwany.

Sanacja – narzędzia do uzdrowienia sytuacji dłużnika

Jak zostało wskazane na początku niniejszego artykułu restrukturyzacja w sanacji służy uzdrowieniu sytuacji dłużnika. Prawo Restrukturyzacyjne wyposaża postępowanie sanacyjne względem pozostałych postępowań restrukturyzacyjnych w szczególne narzędzia.

Przykładowo zarządca może w ułatwiony sposób rozwiązywać umowy z pracownikami. Zwolnienia grupowe są mniej sformalizowane. Możliwe jest wypowiedzenie umowy o pracę w trakcie urlopu wypoczynkowego czy w czasie ciąży. Zarządca nie musi konsultować wypowiedzenia umowy z zakładową organizacją związkową.

Sanacja daje możliwość odstąpienia od umowy wzajemnej bez konieczności ponoszenia kary umownej. Jest to dość często wykorzystywane w przypadku nierentownych sklepów dłużnika w galeriach handlowych.

Sanacja jest zarazem jedynym spośród postępowań restrukturyzacyjnych w którym wierzyciel z zabezpieczeniem hipotecznym nie może prowadzić egzekucji komorniczej w trakcie trwania postępowania sanacyjnego.

Uchyleniu podlegają również zajęcia dokonane przed dniem otwarcia sanacji. Niedopuszczalne jest kierowanie egzekucji komorniczej do majątku dłużnika wchodzącego w skład masy sanacyjnej. To samo dotyczy wykonania zabezpieczenia roszczenia.

Postępowanie sanacyjne daje możliwość przymuszenia do zawarcia układu, wierzycieli którzy dysponują zabezpieczeniem rzeczowym i nie wyrazili zgody na objęcie ich wierzytelności układem. Zazwyczaj odnosi się to do hipoteki.  

Na czym polega sanacja – podsumowanie

Ma ona służyć ochronie przed upadłością i przywróceniu przedsiębiorcy zdolności do regulowania swoich zobowiązań. Sanacja jest zazwyczaj rozwiązaniem dla przedsiębiorcy mającego dość poważne problemy z wypłacalnością. Postępowanie sanacyjne powoduje, że dłużnik traci zarząd nad swoim przedsiębiorstwem. Dzięki temu otrzymuje największy zakres ochrony w zakresie postępowań egzekucyjnych.