Ochrona praw wierzyciela w restrukturyzacji dłużnika

W obecnych czasach mamy skumulowanie wielu czynników wpływających na pogorszenie warunków do prowadzenia działalności gospodarczej. Pandemia i jej skutki, wojna, inflacja, skokowy wzrost cen energii. Wszystko to powoduje, że obecnie masowo otwierane są przez przedsiębiorców postępowania restrukturyzacyjne. Wśród nich najbardziej popularne jest postępowanie o zatwierdzenie układu. Jest to rodzaj postępowania restrukturyzacyjnego, w którym o jego otwarciu decyduje doradca restrukturyzacyjny pełniący funkcję nadzorcy układu. Czasami może to skutkować otwarciem postępowania restrukturyzacyjnego przedsiębiorcy, który nie powinien korzystać z ochrony jaką daje restrukturyzacja. Podobnie zresztą jak w przypadku gdy sąd decyduje o otwarciu postępowania. W rezultacie może dojść do pokrzywdzenia wierzycieli. Ochrona praw wierzyciela w restrukturyzacji dłużnika jest bardzo istotnym zagadnieniem. Nie wszyscy dłużnicy są bowiem uczciwi. Zapraszamy do lektury.

Jaką ochronę zyskuje dłużnik na skutek obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego?

Obwieszczenie o ustaleniu dnia układowego jest zapoczątkowaniem postępowania o zatwierdzenie układu. Obwieszczenie o ustaleniu dnia układowego przez nadzorcę układu oznacza, że od dnia obwieszczenia dłużnik zyskuje bardzo szeroką ochronę. Polega ona głównie na:

• Uzyskaniu ochrony przed egzekucją.
• Moratorium w spłacie zobowiązań objętych układem (dłużnik nie musi spłacać tych zobowiązań w trakcie postępowania o zatwierdzenie układu).
• Ochronie przed wypowiadaniem umów kluczowych dla działalności operacyjnej przedsiębiorstwa (np. umowy najmu, dzierżawy, kredytów, pożyczek, umów współpracy z kontrahentami).

Procedura głosowania w postępowaniu o zatwierdzenie układu może trwać maksymalnie 4 miesiące. W sytuacji zawarcia układu z wierzycielami dłużnik składa do sądu wniosek o zatwierdzenie układu. Rozpoznanie wniosku przez sąd może potrwać od 14 dni do nawet roku. Może zatem okazać się, że dłużnik uzyska ochronę na bardzo długi czas.

Na czym może polegać pokrzywdzenie wierzycieli?

Co do zasady postępowanie restrukturyzacyjne jest z korzyścią zarówno dla dłużnika, jak i dla wierzycieli. Dłużnik może uniknąć upadłości, wierzyciele zaś mogą uzyskać wyższy stopień zaspokojenia niż w upadłości. Otwarcie postępowania o zatwierdzenie układu może jednak prowadzić do pokrzywdzenia wierzycieli. Pokrzywdzenie to może przejawiać się w:

• Późniejszym uzyskaniu spłaty należności wierzyciela (przykładowo na skutek zawieszenia postępowania egzekucyjnego).
• Uzyskaniu spłaty w mniejszej kwocie niż wynika to z możliwości finansowych dłużnika.
• Dokonaniu przez dłużnika czynności fraudacyjnych polegających na wyprowadzeniu składników jego majątku.

W tym miejscu wskazać należy, że pokrzywdzenie wierzycieli może być przyczyną uchylenia ochrony, jaką dłużnik uzyskał na skutek otwarcia postępowania. Może też być przyczyną odmowy zatwierdzenia układu. W innych zaś rodzajach postępowań restrukturyzacyjnych może to prowadzić do zakończenia postępowania. Zakończenie i umorzenie postępowania restrukturyzacyjnego opisaliśmy szczegółowo na naszym blogu.

Co może zrobić wierzyciel w celu ochrony swoich praw?

Sytuacja finansowo – majątkowa dłużnika powinna być na tyle dobra, aby mógł on terminowo regulować wszystkie zobowiązania powstałe po otwarciu postępowania o zatwierdzenie układu. Jeśli tego nie robi to sąd powinien oddalić wniosek o zatwierdzenie układu. Brak regulowania zobowiązań powstałych po otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego powinien być dla wierzycieli objętych układem sygnałem ostrzegawczym. Można bowiem wtedy przyjąć, że skoro dłużnik nie ma środków na podstawową działalność operacyjną, to nie będzie mógł również wykonać układu. Dalsze korzystanie z ochrony jaką dłużnik uzyskał (dzięki otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego) jest zatem niezasadne. 

Wierzyciele w postępowaniu o zatwierdzenie układu dysponują bardzo skutecznym narzędziem do ochrony swoich praw. Mowa tu o art. 212 oraz 226f Prawa restrukturyzacyjnego. ​

Rolą nadzorcy układu jest między innymi kontrolowanie sytuacji finansowej i majątkowej dłużnika. Powinien to wykonywać w ramach comiesięcznych czynności nadzorczych. Dłużnik zaś ma obowiązek udzielania nadzorcy informacji dotyczących sytuacji finansowej jego przedsiębiorstwa. Wierzyciele powinni także wiedzieć o tym, iż dłużnik bez zgody nadzorcy układu nie może dokonywać czynności przekraczających zakresu zarządu zwykłego. Trzeba zatem przyjąć, że nadzorca układu zna aktualną sytuację dłużnika. W związku z tym wierzyciel chcąc ocenić, czy nie dochodzi do pokrzywdzenia jego praw powinien w pierwszej kolejności zwrócić się do nadzorcy układu. Może to wykonać w trybie art. 216 Prawa restrukturyzacyjnego. Ochrona praw wierzyciela w restrukturyzacji dłużnika powinna być zatem rozpoczęta od kontaktu z nadzorcą układu.

Wniosek o uchylenie skutków obwieszczenia jako skuteczny środek do ochrony praw wierzycieli w restrukturyzacji.

W sytuacji, gdy zdaniem wierzyciela może dojść do pokrzywdzenia jego praw może on skorzystać z wniosku o uchylenie skutków obwieszczenia. W skrócie chodzi o uchylenie ochrony, jaką dłużnik uzyskał na skutek otwarcia postępowania o zatwierdzenie układu. Wniosek taki może również złożyć nadzorca układu. Jako kancelaria pełniącą funkcję nadzorcy układu korzystaliśmy już kilka razy z tej instytucji. Sądy zazwyczaj bardzo szybko rozpatrują tego typu wnioski. Dobrze uzasadniony wniosek spowoduje, że sąd nie będzie chciał wysłuchiwać dłużnika i uchyli ochronę wynikającą z otwarcia postępowania. To zaś przykładowo umożliwi wierzycielowi wznowienie egzekucji komorniczej z majątku dłużnika.

Chcesz zweryfikować, czy otwarciem postępowania restrukturyzacyjnego dłużnik nie doprowadzi do pokrzywdzenia Twoich praw jako wierzyciela? Skontaktuj się z nami. Zweryfikujemy w Twoim imieniu sytuację finansowo – majątkową Twojego dłużnika i złożymy wniosek o uchylenie ochrony wynikającej z otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego.

O autorze

Krzysztof Lipiński

Kwalifikowany doradca restrukturyzacyjny specjalizujący się w restrukturyzacji przedsiębiorstw. W postępowaniach restrukturyzacyjnych pełni funkcję nadzorcy układu, nadzorcy oraz zarządcy sądowego. Pełni również funkcję syndyka w postępowaniach upadłościowych. Z powodzeniem nadzorował restrukturyzację dużych spółek kapitałowych, jak i działalności jednoosobowych.

Biegły z zakresu wyceny przedsiębiorstw i ekonomista. W swojej praktyce współpracuje z sądami restrukturyzacyjnymi oraz upadłościowymi. Reprezentuje również wierzycieli i dłużników w postępowaniach restrukturyzacyjnych i upadłościowych.

Od lat specjalizuje się w zagadnieniach dotyczących niewypłacalności podmiotów gospodarczych oraz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. W swej praktyce dużą wagę przywiązuje do pogodzenia interesów dłużników oraz wierzycieli, co ma prowadzić do ograniczenia liczby ogłaszanych upadłości.