Przebieg postępowania o zatwierdzenie układu

W niniejszym artykule opisujemy szczegółowo przebieg postępowania i zatwierdzenie układu. Postępowanie o zatwierdzenie układu (dalej jako „PZU”) to jedno z czterech rodzajów postępowań restrukturyzacyjnych, dostępnych w polskim porządku prawnym. Obecnie jest ono najpopularniejszym typem postępowania, a ilość otwieranych PZU wciąć rośnie. Za fenomenem popularności tego rodzaju postępowania stoi możliwość uzyskania natychmiastowej ochrony przeciwko postępowaniom egzekucyjnym, możliwość ochrony wypowiadania umów kluczowych dla działalności przedsiębiorstwa oraz krótki czas jego trwania. Procedura głosowania w postępowaniu o zatwierdzenie układu trwa bowiem maksymalnie cztery miesiące. Główne etapy postępowania o zatwierdzenie układu to:

• Zawarcie umowy z licencjonowanym doradcą restrukturyzacyjnym;
• Wyznaczenia dnia układowego;
• Sporządzenie spisów wierzytelności oraz wstępnego planu restrukturyzacyjnego;
• Sporządzenie propozycji układowych oraz planu restrukturyzacyjnego;
• Głosowanie nad układem;
• Sporządzenie wniosku o zatwierdzenie układu oraz zatwierdzenie układu przez sąd;
• Wykonywanie układu.

W tym artykule opiszemy poszczególne etapy postępowania o zatwierdzenie układu.

Zawarcie umowy z doradcą restrukturyzacyjnym

Postępowanie o zatwierdzenie układu nie rozpoczyna się od złożenia wniosku do sądu o otwarcie postępowania, a od zawarcia umowy z doradcą restrukturyzacyjnym. Co do zasady, doradca restrukturyzacyjny od dnia zawarcia umowy zostaje bowiem nadzorcą układu. Nadzorca układu, jak sama nazwa wskazuje, nadzoruje prawidłowy przebieg postępowania oraz wspiera dłużnika w sporządzaniu dokumentów – m.in. propozycji układowych. Nadzorca sporządza również plan restrukturyzacyjny, spis wierzytelności oraz spis wierzytelności spornych. Co istotne, nadzorca układu ma również za zadanie pogodzić interes dłużnika oraz wierzycieli, oraz chronić prawa tych ostatnich podczas całego postępowania. Niestety, z naszego doświadczenia wynika, że ta funkcja nadzorcy układu jest bardzo często zaniedbywana.

Szerzej o ochronie praw wierzyciela pisaliśmy w artykule – „Ochrona praw wierzyciela w restrukturyzacji dłużnika”

Dzień układowy

Następnym krokiem jest ustalenie przez przedsiębiorcę dnia układowego. Dzień układowy nie może przypadać wcześniej niż trzy miesiące i nie później niż dzień przed dniem złożenia wniosku o zatwierdzenie układu. Dzień układowy jest datą, która rozgranicza zobowiązania objęte układem i te, które należy regulować na bieżąco. Zobowiązania powstałe do dnia układowego są z mocy prawa objęte układem. Co ciekawe, w postępowaniu o zatwierdzenie układu, w przeciwieństwie do innych postępowań, nie ma zakazu regulowania zobowiązań objętych układem. Jednakże, ich wybiórcza spłata, może być karana na gruncie przepisów Kodeksu karnego. Zapłatę za zobowiązania okresowe, przykładowo czynsz dzierżawny, należy podzielić na część objętą układem oraz tą, którą trzeba regulować na bieżąco. Wymienić tu również można raty leasingu operacyjnego, opłaty za media bądź czynsz najmu. Przedsiębiorca powinien również pamiętać o konieczności sporządzenia deklaracji za część przed i po dniu układowym. Dotyczy to podatków od nieruchomości, podatku dochodowego bądź składek ZUS.

Obwieszczenie o ustaleniu dnia układowego

Przedsiębiorca może skorzystać z możliwości obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego. Obwieszczenie takie warunkuje uzyskanie ochrony przed postępowaniami egzekucyjnymi oraz przed wypowiadaniem umów kluczowych. Przed obwieszczeniem dłużnik musi sporządzić wstępny plan restrukturyzacyjny. Nadzorca zaś sporządza i wprowadza do systemu teleinformatycznego Krajowy Rejestr Zadłużonych spis wierzytelności oraz spis wierzytelności spornych.

Szerzej o wstępnym planie restrukturyzacyjnym pisaliśmy w artykule – „Czym jest wstępny plan restrukturyzacyjny?”

Jednakże, obwieszczenie o ustaleniu dnia układowego nie jest obowiązkowe, a w niektórych przypadkach nawet niemożliwe. Jeżeli dłużnik w ciągu ostatnich dziesięciu lat prowadził postępowanie o zatwierdzenie układu, w którym dokonano obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego, albo w ciągu ostatnich dziesięciu lat umorzono postępowanie restrukturyzacyjne prowadzone wobec niego (z wyjątkiem sytuacji, gdy umorzenie nastąpiło za zgodą rady wierzycieli), nadzorca odmawia dokonania obwieszczenia.

Przebieg postępowania o zatwierdzenie układu. Propozycje układowe

Dłużnik w porozumieniu z nadzorcą układu opracowuje treść propozycji układowych. Propozycje układowe mogą obejmować odroczenie terminu wykonania zobowiązań bądź rozłożenie spłaty na raty. Możliwa jest również redukcja należności głównej czy odsetek oraz konwersja wierzytelności na udziały w spółce z o.o. lub akcje. Prawo restrukturyzacyjne nie wprowadza zamkniętego katalogu możliwości restrukturyzacji, a podany wyżej katalog stanowi jedynie przykładowe wyliczenie. Propozycje układowe mogą np. obejmować likwidację części majątku przedsiębiorstwa. Dotyczy to zazwyczaj nieoperacyjnej części majątku. Możliwe jest również przesunięcie terminu wykonania jakiegoś zobowiązania niepieniężnego. Jak widać stopień skomplikowania i złożoność propozycji układowych może być zróżnicowana. W przypadku mniejszych firm będzie to zazwyczaj odroczenie terminu płatności, rozłożenie na raty i częściowa redukcja. Restrukturyzacja spółki z o.o. bądź spółki akcyjnej (o większej skali działalności) ma to do siebie, że propozycje wymagają większej finezji w ich konstruowaniu.

Podział wierzycieli na grupy

Propozycje układowe mogą przewidywać podział wierzycieli na grupy według kategorii interesów. Jeżeli w postępowaniu występują wierzyciele zabezpieczeni rzeczowo na majątku dłużnika, np. w drodze hipoteki, to wtedy podział wierzycieli na grupy jest obligatoryjny. Dla wierzycieli zaliczonych dla tej samej grupy, warunki restrukturyzacji muszą być jednakowe. Wyjątkiem jest sytuacja, gdzie wierzyciel wyraźnie zgodzi się na warunki mniej korzystne.

Naszym zdaniem, propozycje układowe stanowią jeden z najważniejszych, o ile nie najważniejszy, dokument sporządzany w toku postępowania restrukturyzacyjnego. Na późniejszym etapie, propozycje te będą poddane głosowaniu przez wierzycieli, co warunkuje powodzenie całego postępowania. Propozycje układowe muszą być dostosowane do możliwości ekonomicznych przedsiębiorcy, a także satysfakcjonujące dla wierzycieli.

Nadzorca opracowuje również plan restrukturyzacyjny. To właśnie w oparciu o ten dokument wierzyciele w znacznej mierze podejmują decyzję w przedmiocie głosowania nad układem.

Przebieg postępowania o zatwierdzenie układu – głosowanie nad układem

Po sporządzeniu propozycji układowych i planu restrukturyzacyjnego, postępowanie przechodzi w kluczową fazę. Mowa tu o głosowaniu wierzycieli nad propozycjami układowymi. Aby układ został zawarty, musi nad nim zagłosować co najmniej 1/5 wierzycieli uczestniczących w postępowaniu. Muszą również zostać osiągnięte dwie większości – osobowa i kapitałowa. Za układem musi się wypowiedzieć większość głosujących wierzycieli, którzy oddali ważny głos. Wierzyciele, którzy oddali ważny głos, muszą łącznie posiadać co najmniej dwie trzecie sumy wierzytelności przysługujących głosującym wierzycielom. Jeżeli propozycje układowe przewidują podział wierzycieli na grupy, głosowanie nad układem przeprowadza się w grupach wierzycieli. Układ zostaje przyjęty w danej grupie, jeżeli za układem wypowiedzą się wierzyciele, mający łącznie co najmniej dwie trzecie sumy wierzytelności, przysługujących głosującym wierzycielom z tej grupy. Warto zaznaczyć, że układ może zostać zawarty, nawet jeśli nie uzyskał wymaganej większości kapitałowej we wszystkich grupach. Do zawarcia układu w takiej sytuacji konieczne jest spełnienie dwóch warunków:

• za układem muszą się wypowiedzieć wierzyciele, posiadający co najmniej dwie trzecie sumy ogółu wierzytelności głosujących;
• propozycje układowe, dla grup, w których układ nie został przyjęty, muszą przewidywać zaspokojenie lepsze niż w przypadku alternatywnego postępowania upadłościowego.

Wniosek o zatwierdzenie układu oraz zatwierdzenie układu przez sąd

Jeżeli układ został zawarty, dłużnik może złożyć do sądu restrukturyzacyjnego wniosek o jego zatwierdzenie. Do wniosku o zatwierdzenie układu należy dołączyć m.in. sprawozdanie nadzorcy układu, oraz zebrane przez nadzorcę karty do głosowania. Trzeba również załączyć:

• pełnomocnictwa uprawniające pełnomocników wierzycieli do oddania głosu,
• informację, czy w stosunku do wierzycieli zachodzą okoliczności wyłączające uprawnienie do oddania głosu,
• dowód wysłania na co najmniej trzy tygodnie przed wysłaniem wniosku zawiadomienie o terminie głosownia oraz
• pouczenia odnośnie do głosowania za pośrednictwem systemu teleinformatycznego i
• dowody doręczeń wyżej wskazanego zawiadomienia oraz pouczeń.

Po złożeniu wniosku sąd bada przede wszystkim przebieg postępowania o zatwierdzenie układu. Sąd może odmówić zatwierdzenia układu w szczególności, jeżeli narusza on prawo albo jeżeli jest oczywiste, że układ nie będzie wykonany. Domniemuje się, że jest oczywiste, że układ nie będzie wykonany, jeżeli dłużnik nie wykonuje zobowiązań, które powstały po dniu układowym. Sąd może również odmówić zatwierdzenia układu, jeżeli jego warunki są rażąco krzywdzące dla wierzycieli, którzy głosowali przeciwko układowi i zgłosili zastrzeżenia do układu. W przypadku, gdy dojdzie do uprawomocnienia się postanowienia o zatwierdzeniu układu, przedsiębiorca może przejść do jego realizacji.

Wykonywanie układu

Wykonywanie układu jest dla wierzycieli jego najważniejszym elementem. Przedsiębiorca musi stosować się do postanowień układu – czyli musi regulować raty układowe oraz realizować plan restrukturyzacyjny. Po uprawomocnieniu sie postanowienia sądu o zatwierdzeniu układu nadzorca układu obejmuje funkcję nadzorcy wykonania układu. Ma to zapewnić ochronę praw wierzycieli na tym etapie postępowania. Nadzorca wykonania układu składa bowiem kwartalne sprawozdania z wykonywania układu przez dłużnika. Nadzorca wykonania układu może również złożyć wniosek o uchylenie bądź zmianę układu.

Przebieg postępowania o zatwierdzenie układu. Podsumowanie

Postępowanie o zatwierdzenie układu stanowi dla przedsiębiorcy szansę na uniknięcie bankructwa oraz możliwość dalszego prowadzenia działalności gospodarczej. Samo przeprowadzenie postępowania o zatwierdzenie układu nie należy jednak do najłatwiejszych działań. Wymaga ono szerokiej wiedzy prawnej, ekonomicznej oraz skutecznych negocjacji z wierzycielami, przy sporządzaniu propozycji układowych. Kancelaria restrukturyzacyjna Lipiński i Wspólnicy to doświadczony zespół wyspecjalizowany w prawie restrukturyzacyjnym oraz upadłościowym. Specjalizujemy się w restrukturyzacji przedsiębiorstw i znamy lokalny oraz krajowy rynek. Kancelaria cieszy się również uznaniem sądów restrukturyzacyjnych, co potwierdza liczba postępowań, w których kancelaria jest wyznaczana przez sądy do pełnienia funkcji nadzorcy czy zarządcy. Skontaktuj się z nami, przeanalizujemy sytuację Twojego przedsiębiorstwa i zaproponujemy właściwe rozwiązanie Twojej sytuacji.

O autorze

Szymon Chmura

Student 5 roku prawa na Uniwersytecie Gdańskim na specjalizacji cywilno-prawnej. Swoje zainteresowania zawodowe skupia wokół prawa restrukturyzacyjnego i upadłościowego, prawa korporacyjnego oraz postępowań spornych. Doświadczenie w tych obszarach prawa zdobywa od pierwszego roku studiów m.in. w trójmiejskich kancelariach oraz tych o zasięgu ogólnopolskim. Jest jednym z założycieli oraz Przewodniczącym Koła Naukowego Prawa Handlowego, działającego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego. Finalista konkursów z dziedzin takich jak prawo cywilne, prawo gospodarcze, prawo handlowe i postępowanie cywilne, ale także konkursów krasomówczych i negocjacyjnych . Prywatnie trenuje kickboxing, czyta książki popularnonaukowe i ogląda filmy.