Nowa uproszczona restrukturyzacja – na czym polega?

1 grudnia 2021 r. weszły w życie rewolucyjne zmiany związane z wprowadzeniem w życie Krajowego Rejestru Zadłużonych. Skończyła się zarazem era uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego. W życie weszły bowiem znowelizowane przepisy Prawa restrukturyzacyjnego, które zmodyfikowały dotychczasowe postępowanie o zatwierdzenie układu. Modyfikacja ta wprowadza nową uproszczoną restrukturyzację, która jest bardzo zbliżona do jej pierwotnej wersji. Głównym jej założeniem jest oczywiście przywrócenie płynności finansowej przedsiębiorstwa oraz jego szeroka ochrona, która ma na celu ochronę przed upadłością. W niniejszym artykule wyjaśnimy, na czym polega nowa uproszczona restrukturyzacja. Wskażemy także dobre praktyki prowadzenia postępowania restrukturyzacyjnego, które zwiększają możliwość zawarcia układu z wierzycielami.

Uproszczona restrukturyzacja – modus operandi doradcy restrukturyzacyjnego

O uproszczonej restrukturyzacji napisano już wiele. Na naszym blogu również można znaleźć o niej artykuł. Nie będę zatem ponownie zagłębiał się w opisywanie uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego.

Większość przedsiębiorstw zgłaszających się do naszej kancelarii zna już bowiem główne zasady tego postępowania restrukturyzacyjnego. Dla dłużnika najważniejsze są moratorium w spłacie zobowiązań (wstrzymanie płatności rat), immunitet egzekucyjny oraz oczywiście możliwość redukcji i ustalenie nowych zasad spłaty zobowiązań.

Przedsiębiorcy nie są jednak świadomi zasad zatwierdzania układu przez sąd. Tak samo nie są świadomi tego, w jaki sposób konstruować propozycje układowe, aby maksymalizować możliwość zawarcia układu. Przedsiębiorcy nie wiedzą również, jakie są dobre praktyki prowadzenia uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego.

W mojej ocenie to rolą doradcy restrukturyzacyjnego, który pełni funkcję nadzorcy układu, powinno być poinformowanie dłużnika o tych kwestiach. Są one bowiem fundamentalne w kontekście zawarcia i następnie zatwierdzenia układu przez sąd. Praktyka okazuje się czasami niestety zgoła odmienna, na czym tracą wszyscy. Od dłużnika począwszy na wierzycielach kończąc.

Nowa uproszczona restrukturyzacja – skutki i przebieg otwarcia postępowania o zatwierdzenie układu ze skutkiem obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego.

Sprawne i skuteczne przeprowadzenie restrukturyzacji wymaga dużego nakładu pracy ze strony dłużnika oraz nadzorcy układu. Jeśli dłużnik będzie rzetelnie wykonywał swoje obowiązki oraz dokona wyboru doradcy restrukturyzacyjnego, który nie działa sztampowo, to zwiększy to z pewnością liczbę głosów oddanych „ZA UKŁADEM”.

Poniżej przygotowaliśmy szereg wskazówek i informacji odnośnie przebiegu postępowania o zatwierdzenie układu. Odnoszą się one do najważniejszych elementów całego procesu restrukturyzacyjnego.

a) postępowania egzekucyjne (sądowe i administracyjne)

Nowa uproszczona restrukturyzacja daje dłużnikowi szeroką ochronę przed egzekucją. Z dniem dokonania obwieszczenia w Krajowym Rejestrze Zadłużonych niedopuszczalne jest bowiem wszczynanie postępowań egzekucyjnych oraz zabezpieczających.

Postępowania egzekucyjne, które zostały rozpoczęte przed dniem obwieszczenia o otwarciu postępowania (dniu układowym) ulegają zawieszeniu. Oznacza to, że dokonane czynności egzekucyjne pozostają w mocy. Organ egzekucyjny nie może zaś podejmować nowych czynności. Przykładowo konto bankowe pozostanie zajęte przez komornika. Zajęte środki trafią jednak na rachunek depozytowy.

Możliwe jest jednak uchylenie zajęć skierowanych do majątku dłużnika dokonanych przed dniem otwarcia postępowania. Możliwość taka zaistnieje, jeśli jest to konieczne dla dalszego prowadzenia przedsiębiorstwa. Sąd restrukturyzacyjny nie ma jednak zakreślonego terminu na rozpatrzenie wniosku o uchylenie zajęcia egzekucyjnego. W mniejszych ośrodkach orzeczniczych wniosek taki zostanie rozpatrzony z pewnością szybciej niż dla przykładu w sądzie warszawskim, czy gdańskim.

b) regulowanie zobowiązań pieniężnych

Począwszy od dnia układowego dłużnik powinien regulować terminowo wszystkie powstałe od tego dnia zobowiązania. Nieterminowe regulowanie zobowiązań jest bowiem przesłanką do odmowy zatwierdzenia układu przez sąd. Terminowość regulowania zobowiązań będzie zaś weryfikowana przez nadzorcę układu w ramach dokonywanych przez niego czynności nadzorczych.

Zobowiązania powstałe przed dniem układowym objęte są układem. Dzień układowy jest bowiem granicą, która rozdziela wierzycieli na tych objętych układem i tych, którzy nim objęci nie są. W postępowaniu o zatwierdzenie układu nie ma moratorium (zawieszenia) w spłacie zobowiązań objętych układem. Wedle przepisów Prawa restrukturyzacyjnego dłużnik może, ale nie musi ich regulować. Zakaz spłacania niektórych wierzycieli wynika jednak z Kodeksu karnego.

Nieregulowanie zobowiązań objętych układem nie może być zaś powodem do wypowiedzenia umowy (kredytu, pożyczki, leasingu, najmu, dzierżawy czy innej kluczowej dla działalności dłużnika)

Wierzyciele w trakcie trwania postępowania o zatwierdzenie układu mogą prowadzić windykację. Mogą również wnosić pozwy o zapłatę. Nie mogą jednak wszcząć postępowania egzekucyjnego dotyczącego wierzytelności objętej układem, czyli takiej która istniała na dzień układowy.

c) zarząd nad majątkiem przedsiębiorstwa

Od dnia dokonania obwieszczenia o otwarciu postępowania do dnia umorzenia lub zakończenia postępowania o zatwierdzenie układu, dłużnik może dokonywać czynności zwykłego zarządu. Na dokonanie czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu wymagana jest zgoda nadzorcy układu.

Zgoda może zostać udzielona również po dokonaniu czynności, w terminie trzydziestu dni od dnia jej dokonania. Czynność przekraczająca zakres zwykłego zarządu dokonana bez wymaganej zgody nadzorcy jest nieważna.

Czynności zwykłego zarządu nie zostały wprost zdefiniowane w żadnej ustawie. Są one bowiem zróżnicowane dla poszczególnych przedsiębiorców. Inny zakres czynności zwykłego zarządu będzie dla dewelopera, a inny dla przedsiębiorcy prowadzącego sklep spożywczy czy warsztat samochodowy. Zakres tych czynności ustalany powinien być każdorazowo przez nadzorcę układu.

d) umowy przedsiębiorstwa

Po otwarciu postępowania przedsiębiorstwo zyskuje ochronę przed wypowiadaniem umów, takich jak umowa kredytu, pożyczki, leasingu, dzierżawy czy najmu. Ponadto nadzorca układu będzie sporządzał spis umów o podstawowym znaczeniu dla prowadzenia przedsiębiorstwa dłużnika, których wypowiedzenie w trakcie trwania postępowania będzie również niedopuszczalne.

e) przebieg postępowania

Postępowanie w zakresie przeprowadzenia procedury głosowania może trwać maksymalnie cztery miesiące. Jego otwarcie następuje z dniem obwieszczenia w Krajowym Rejestrze Zadłużonych (dalej jako KRZ). Obwieszczenie zaś możliwe jest po:

• zawarciu umowy z licencjonowanym doradcą restrukturyzacyjnym,
• sporządzeniu przez dłużnika spisu wierzytelności oraz spisu wierzytelności spornych,
• sporządzeniu przez dłużnika wstępnego planu restrukturyzacyjnego.

Po dokonaniu obwieszczenia nadzorca układu sporządza między innymi wykaz majątku dłużnika, plan restrukturyzacyjny oraz wspiera dłużnika w zakresie kształtu propozycji układowych. Następnie wierzyciele za pośrednictwem KRZ będą mogli oddawać głosy za przedłożonymi przez dłużnika propozycjami układowymi.

f) odpowiedni plan restrukturyzacyjny

Plan restrukturyzacyjny to dokument sporządzany przez nadzorcę układu na podstawie danych dostarczonych przez dłużnika. Nie ma obowiązku wysyłania go wszystkich wierzycielom. Muszą go bowiem otrzymać jedynie wierzyciele publicznoprawni. Plan restrukturyzacyjny to nic innego jak plan dłużnika na wyjście z trudnej sytuacji finansowej. Musi być zatem rzetelny i wiarygodny, jeśli ma pomóc w uzyskaniu głosu „ZA UKŁADEM”. W praktyce plan restrukturyzacyjny chcą również uzyskać wierzyciele będący bankami, leasingodawcami oraz więksi kwotowo wierzyciele handlowi.

Dłużnik musi mieć świadomość, iż co do zasady to on prowadzi postępowanie restrukturyzacyjne. Robi to oczywiście pod nadzorem doradcy restrukturyzacyjnego, który powinien udzielać mu odpowiednich rad i wskazówek. Wnioskodawca jednak jest odpowiedzialny za dostarczanie nadzorcy układu informacji i dokumentów w wyznaczonym terminie. Postępowanie restrukturyzacyjne wymaga bowiem ścisłej współpracy na linii dłużnik – nadzorca układu.

Jeśli dłużnik jest zdania, że zawrze umowę z doradcą restrukturyzacyjnym i ten wszystko za niego zrobi, to jest w dużym błędzie. Restrukturyzacja wymaga systematycznego i terminowego dostarczania informacji. Tylko wtedy możliwe będzie sprawne i skuteczne przeprowadzenie uproszczonej restrukturyzacji.

g) rola nadzorcy układu

Nadzorca układu nie jest przedstawicielem dłużnika ani wierzycieli. Jego funkcja pełniona jest w sposób niezależny i samodzielny i ma na celu realizowanie interesu postępowania restrukturyzacyjnego poprzez skupianie słusznych interesów wierzycieli oraz dłużnika.

W każdym momencie postępowania wierzyciele mogą kontaktować się z nadzorcą układu w celu uzyskania informacji w zakresie możliwości wykonania układu przez dłużnika, w tym uzyskania informacji dotyczących spisu wierzytelności bądź sytuacji majątkowej dłużnika.  Dłużnik ma zaś obowiązek przekazywania nadzorcy układu informacji koniecznych do sporządzenia stosownych dokumentów.

h) odpowiedzialność zarządu za zobowiązania spółki

Otwarcie postępowania nie chroni członków zarządu spółek prawa handlowego przez odpowiedzialnością za zobowiązania tych spółek. W razie zatwierdzenia układu członkowie zarządu zyskują oczywiście ochronę. Samo obwieszczenie o dniu układowym w razie odmowy zatwierdzenia układu nie daje jednak członkom zarządu żadnej ochrony przed odpowiedzialnością za zobowiązania spółki.

Uchylenie skutków obwieszczenia

Z dniem otwarcia postępowania dłużnik zyskuje ochronę przed egzekucją oraz wypowiadaniem umów. Ochrona ta może zostać uchylona na wniosek wierzyciela bądź nadzorcy układu. Nadzorca układu może przykładowo zawnioskować o uchylenie ochrony w sytuacji, gdy dłużnik całkowicie utracił płynność finansową i nie ma środków na kontynuowanie podstawowej działalności operacyjnej.

Wniosek taki może być również zasadny w sytuacji, gdy z zachowania dłużnika wynika, że nie daje on rękojmi wykonania układu (przykładowo notorycznie nie reguluje terminowo zobowiązań powstałych po otwarciu postępowania i nie wykonuje zobowiązań nadzorcy układu).

Uchylenie skutków obwieszczenia nie jest jednak równoznaczne z odmową zatwierdzenia układu. Procedura głosowania jest bowiem dalej kontynuowana.

Zobowiązania pieniężne sporne i bezsporne

Nowa uproszczona restrukturyzacja może być prowadzona, jeśli kwota wierzytelności spornych nie przekracza 15% ogółu wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem. Wierzytelności sporne to takie, których dłużnik nie uznaje, bądź uznaje w mniejszej kwocie.

Przykładowo wierzytelnością sporną będzie wierzytelność, co do której toczy się postępowanie o zapłatę i dłużnik wniósł sprzeciw/zarzuty od nakazu zapłaty. Jeśli kwota wierzytelności spornych przekracza próg 15% to nic nie stoi na przeszkodzie, aby dłużnik przedłożył nadzorcy stosowne oświadczenie o uznaniu wierzytelności.

Konieczność dostarczania przez dłużnika informacji koniecznych do sporządzenia planu restrukturyzacyjnego, spisu wierzytelności, spisu wierzytelności spornych oraz sprawozdania nadzorcy układu

Przedsiębiorca, który zdecyduje się na otwarcie postępowania o zatwierdzenie układu, musi liczyć się z tym, że będzie zobligowany do terminowego dostarczenia wielu informacji oraz dokumentów. Bez tego nadzorca układu nie sporządzi przykładowo planu restrukturyzacyjnego, który jest obligatoryjnym elementem w postępowaniu restrukturyzacyjnym.

Sprawna współpraca na linii dłużnik – nadzorca układu z pewnością zadziała in plus w kontekście zawarcia układu z wierzycielami.

Czynności nadzorcze wykonywane przez nadzorcę układu

W nadzorowanych przez naszą kancelarię postępowaniach wszyscy przedsiębiorcy-dłużnicy otrzymują comiesięczne zobowiązania do dostarczenia dokumentów potwierdzających:

• terminowość regulowania zobowiązań powstałych po otwarciu postępowania,
• sytuację płynnością przedsiębiorstwa,
• podsumowanie przychodów i kosztów.

Komunikacja na linii dłużnik – nadzorca układu – wierzyciele

Ten aspekt jest bardzo często zaniedbywany przez przedsiębiorców inicjujących uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne. Dotyczy to zarówno negocjacji pozasądowych, jak i postępowań restrukturyzacyjnych.

Dobra komunikacja to klucz do sukcesu zawarcia układu z wierzycielami. Zwracamy na to uwagę każdemu przedsiębiorcy zgłaszającemu się do naszej kancelarii. Rozmowy można bowiem podjąć już na etapie przed rozpoczęciem uproszczonej restrukturyzacji.

Prawidłowa komunikacja jest istotna w przypadku takich elementów, jak:

• propozycje układowe,
• informacje udzielane wierzycielom,
• współpraca handlowa wierzycieli z dłużnikiem.

Propozycje układowe

Nieco przewrotnie wskażę, że należy postawić się w roli wierzycieli. Oczywiste okaże się wtedy, że szanse na uzyskanie głosu „ZA UKŁADEM” zwiększają się, gdy:

• karencja w spłacie nie jest zbyt długa,
• redukcja wierzytelności nie jest nadmiernie wysoka,
• spłata nie jest rozłożona na zbyt długi czas.

Powyższe musi oczywiście korespondować z możliwościami dłużnika w zakresie generowania takiej nadwyżki finansowej, która pozwoli mu wykonywać układ. Składanie propozycji układowych bez pokrycia nie ma żadnego logicznego uzasadnienia, gdyż prowadzić będzie do uchylenia bądź zmiany układu. Konstruując propozycje układowe należy mieć również na uwadze wartość majątku dłużnika oraz jego płynność.

Propozycje układowe składane przez dłużnika są kluczowym elementem postępowania restrukturyzacyjnego. Od ich atrakcyjności dla wierzycieli zależy bowiem, czy będą głosować za układem. Trudno określić, gdzie jest owa granica atrakcyjności propozycji układowych. Nasza praktyka pokazuje jednak, że sprawnie przeprowadzone postępowanie (przy dobrej współpracy na linii dłużnik – nadzorca układu – wierzyciele) zwiększa możliwość zawarcia układu – nawet przy sporej redukcji zobowiązań.

Informacje udzielane wierzycielom

Nadzorca układu jest zobligowany udzielać  wierzycielom informacji o sytuacji majątkowo – finansowej dłużnika. W mojej ocenie jest to bardzo istotny element każdego postępowania. Nadzorca układu jest bowiem organem niezależnym i jest od tego, aby wyważyć w postępowaniu restrukturyzacyjnym interesy wierzycieli i dłużnika.

Co ważne, nadzorca układu na skutek dokonywanych czynności nadzorczych zna sytuację majątkowo – finansową przedsiębiorstwa dłużnika. Wierzyciele zaś mogą mieć świadomość, że od nadzorcy układu otrzymają informacje zgodne ze stanem faktycznym. Taka transparentność w połączeniu z rzetelnym sporządzeniem planu restrukturyzacyjnego i zawartego w nim testu prywatnego wierzyciela może tylko i wyłącznie pomóc w zawarciu układu.

Współpraca handlowa wierzycieli z dłużnikiem

Dialog pomiędzy dłużnikiem a wierzycielami jest kluczem w takich sytuacjach. W zdecydowanej większości nadzorowanych przez naszą kancelarię postępowań dłużnik kontynuował współpracę ze swoimi kontrahentami, którzy byli zarazem jego wierzycielami. Nie ma mowy o kredycie kupieckim w takich sytuacjach, ale dalsza współpraca i odpowiedni dialog z pewnością pomoże w uzyskaniu głosu za układem.

Nowa uproszczona restrukturyzacja – podsumowanie

Nowa uproszczona restrukturyzacja powtórzyła sukces jej pierwotnego wariantu. Obecnie około 90% wszystkich inicjowanych postępowań to właśnie postępowania o zatwierdzenie układu. Jako kancelaria prowadząca dziesiątki postępowań restrukturyzacyjnych mamy bardzo wysoką skuteczność. Masz pytania w zakresie restrukturyzacji? Skontaktuj się z nami!

O autorze

Krzysztof Lipiński

Kwalifikowany doradca restrukturyzacyjny specjalizujący się w restrukturyzacji przedsiębiorstw. W postępowaniach restrukturyzacyjnych pełni funkcję nadzorcy układu, nadzorcy oraz zarządcy sądowego. Pełni również funkcję syndyka w postępowaniach upadłościowych. Z powodzeniem nadzorował restrukturyzację dużych spółek kapitałowych, jak i działalności jednoosobowych.

Biegły z zakresu wyceny przedsiębiorstw i ekonomista. W swojej praktyce współpracuje z sądami restrukturyzacyjnymi oraz upadłościowymi. Reprezentuje również wierzycieli i dłużników w postępowaniach restrukturyzacyjnych i upadłościowych.

Od lat specjalizuje się w zagadnieniach dotyczących niewypłacalności podmiotów gospodarczych oraz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. W swej praktyce dużą wagę przywiązuje do pogodzenia interesów dłużników oraz wierzycieli, co ma prowadzić do ograniczenia liczby ogłaszanych upadłości.