Ogłoszenie upadłości jednego z małżonków powoduje daleko idące skutki w sferze majątkowej drugiego małżonka. Dotyczy to oczywiście sytuacji, gdy małżonkowie pozostawali w ustroju wspólności majątkowej. W niniejszym artykule wyjaśnimy jak upadłość jednego z małżonków wpływa na sytuację drugiego małżonka.

Upadłość konsumencka a majątek wspólny

Jeżeli w dniu ogłoszenia upadłości małżonkowie pozostawali w ustroju wspólności majątkowej to ich majątek wspólny wchodzi do masy upadłości. Jego podział jest zaś niedopuszczalny. Małżonek upadłego może jedynie dochodzić w postępowaniu upadłościowym swojej należności z tytułu udziału w majątku wspólnym. W tym celu powinien zgłosić swoją wierzytelność sędziemu komisarzowi. Zazwyczaj uzyskanie w takiej sytuacji jakichkolwiek środków przez małżonka upadłego jest możliwe tylko teoretycznie. Nieruchomość jest bowiem zazwyczaj zabezpieczeniem kredytu hipotecznego. Dodatkowo wierzyciele hipoteczni uczestniczą w kosztach postępowania, co powoduje że dla małżonka upadłego i innych wierzycieli nic nie zostaje. Ewentualnie zaspokojenie małżonka upadłego jest na znikomym poziomie.

Wysokość wierzytelności małżonka upadłego

Małżonek upadłego chcąc uzyskać zaspokojenie z masy upadłości zgłasza swoją wierzytelność z tytułu udziału w majątku wspólnym. Wysokość tej wierzytelności to połowa wartości wspólnego majątku.

Rozdzielność majątkowa a upadłość konsumencka

Zgodnie z art. 126 prawa upadłościowego ustanowienie rozdzielności majątkowej jest skuteczne wobec masy upadłości jedynie wtedy, gdy umowa została zawarta co najmniej na dwa lata przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

Przykład: Ustanowienie rozdzielności majątkowej nastąpiło z dniem 25 lipca 2016 r. 
   
                 Wniosek o ogłoszenie upadłości został złożony z dniem 30 sierpnia 2018 r.

                Majątek małżonka upadłego nie wejdzie do masy upadłości.

Upadłość konsumencka a podział majątku

Co dzieje się z majątkiem małżonków po ogłoszeniu upadłości w sytuacji, gdy została ustanowiona rozdzielność majątkowa, ale nie doszło do podziału majątku? W takim przypadku, jeśli umowa rozdzielności majątkowej jest skuteczna wobec masy upadłość (wyżej wskazany przykład), to brak podziału majątku nie ma tu żadnego znaczenia. Z dniem ustanowienia rozdzielności majątkowej między małżonkami doszło bowiem do ustanowienia ułamkowej współwłasności posiadanego majątku. Te ułamkowe udziały małżonków w majątku są zaś równe. Wynika to wprost z przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

W związku z powyższym, jeśli:

• rozdzielność majątkowa została ustanowiona na co najmniej dwa lata przed złożeniem wniosku o upadłość,
• małżonkowie nie dokonali podziału majątku,

to syndyk nie zajmie majątku małżonka upadłego, który mu przypadł w ramach ułamkowego prawa współwłasności.

Upadłość jednego z małżonków – zakończenie postępowania

Rozdzielność majątkowa powstała w chwili ogłoszenia upadłości ustaje w momencie ukończenia, umorzenia bądź uchylenia postępowania upadłościowego. W ramach ciekawostki trzeba wskazać, że wówczas pomiędzy małżonkami powstaje ustawowa wspólność majątkowa. Nie ma tu znaczenia jaki ustrój panował w ich małżeństwie przed ogłoszeniem upadłości. 

Upadłość konsumencka jednego z małżonków a kredyt hipoteczny

Ogłoszenie upadłości przez małżonka powoduje, że zobowiązanie wynikające z umowy kredytu hipotecznego staje się wymagalne z dniem ogłoszenia upadłości. Dotyczy to jednak tylko upadłego. W związku z tym, jeśli umowa kredytu hipotecznego nie została wypowiedziana to ogłoszenie upadłości powoduje jej wymagalność, ale tylko w stosunku do upadłego. W odniesieniu do małżonka upadłego umowa wciąż obowiązuje. Umowa kredytowa może co prawda zawierać zapisy uprawniające bank do wypowiedzenia umowy. Jeśli jednak małżonek upadłego ma zdolność kredytową do dalszej obsługi zobowiązania to nie powinno dojść do wypowiedzenia umowy.

Po ogłoszeniu upadłości syndyk dokona likwidacji nieruchomości. W tym czasie małżonek upadłego jest zobowiązany dokonywać spłat wedle harmonogramu spłat rat kredytowych. Syndyk w wyniku wykonania odrębnego planu podziału funduszy zaspokoi wierzyciela hipotecznego. Jeśli umowa kredytowa nie zostanie wypowiedziana małżonkowi upadłego i zarazem kredyt nie zostanie całkowicie spłacony to bank ustali nowy harmonogram spłat. Małżonek upadłego będzie wtedy dalej dokonywać spłat. Po zakończeniu postępowania upadłościowego zostanie ustalony plan spłaty wierzycieli. W wykonaniu tegoż planu upadły będzie również dokonywał spłat na poczet banku, który udzielił kredytu hipotecznego.

Upadłość konsumencka współkredytobiorcy a kredyt hipoteczny

Jak przedstawia się sytuacja, gdy upadłość ogłosił kredytobiorca, który nie był właścicielem nieruchomości? Jest to analogiczna sytuacja do tej opisanej w akapicie powyżej. Bank zweryfikuje wtedy zdolność płatniczą drugiego kredytobiorcy, który będzie zapewne też właścicielem nieruchomości. Jeśli ta osoba będzie dysponować zdolnością płatniczą to umowa raczej nie zostanie wypowiedziana. Gdyby jednak bank chciał wypowiedzieć umowę to warto podjąć negocjacje z bankiem celem zawarcia porozumienia. W większości przypadków zawarcie ugody będzie możliwe.

Jaki majątek wspólny nie wchodzi do masy upadłości?

Do masy upadłości nie wchodzą przedmioty służące wyłącznie małżonkowi upadłego do prowadzenia działalności gospodarczej lub zawodowej. Dotyczy to również sytuacji gdy przedmioty te są objęte majątkową wspólnością małżeńską. Z wyjątkiem jednak przedmiotów majątkowych nabytych do majątku wspólnego w ciągu dwóch lat przed dniem złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości.

Przykład: Ustanowienie rozdzielności majątkowej nastąpiło z dniem 25 lipca 2016 r.

                 Wniosek o ogłoszenie upadłości został złożony z dniem 30 sierpnia 2018 r.

               W skład majątku wspólnego wchodzi: laptop nabyty 30 lipca 2016 r. i laptop                 nabyty 30 lipca 2017 r. Do masy upadłości wejdzie tylko jeden laptop – ten,                   który został kupiony 30 lipca 2017 r. 

Upadłość jednego z małżonków – podsumowanie

Upadłość konsumencka jednego z małżonków powoduje daleko idące skutki dla małżonka upadłego. Jeśli mają Państwo pytania dotyczące tego zagadnienia to zapraszamy do kontaktu.