Oddłużenie upadłego w upadłości konsumenckiej

Znowelizowane przepisy Prawa upadłościowego, które weszły w życie 24 marca 2020 roku w znaczny sposób zliberalizowały możliwość ogłoszenia upadłości konsumenckiej. Jak jednak wygląda oddłużenie upadłego w upadłości konsumenckiej i kwestie z tym związane? Czy ogłoszenie upadłości jest równoznaczne z uzyskaniem oddłużenia? Kiedy upadły może uzyskać oddłużenie? Na te pytania odpowiemy w tym wpisie. Zachęcamy zarazem do zapoznania się z artykułem dotyczącym planu spłaty wierzycieli.

Możliwe warianty zakończenia postępowania upadłościowego

Postępowanie upadłościowe może zakończyć się w następujący sposób:

• umorzenie zobowiązań bez ustalania planu spłat wierzycieli,
• warunkowe umorzenie zobowiązań,
• ustalenie planu spłat wierzycieli,
• odmowa oddłużenia.

Umorzenie zobowiązań bez ustalania planu spłat

Staranne przygotowanie wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej z pewności zwiększy szanse na szybsze uzyskanie oddłużenia upadłego, niezależnie od tego, czy posiada on jednego wierzyciela, czy też jest ich wielu. Zacząć należy od ustalenia planu spłaty wierzycieli. Należy jednak pamiętać, że prawo upadłościowe charakteryzuje się dużą różnorodnością w zakresie orzecznictwa. W sytuacjach wyjątkowych umorzenie zobowiązań przeprowadza się bez ustalania planu spłaty wierzycieli. Będzie mogło to nastąpić tylko wtedy, gdy osobista sytuacja upadłego w oczywisty sposób wskazuje, że jest on trwale niezdolny do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli. Tylko wtedy można liczyć na to, aby umorzono całość zobowiązań. Taka sama sytuacja będzie w przypadku, gdy żaden z wierzycieli nie zdecyduje się na to, aby złożyć wniosek o swojej wierzytelności w postępowaniu upadłościowym. Trwała niezdolność do dokonywania spłat zostanie oceniona nie wedle tego ile obecnie upadły zarabia, bądź jakie są teraz jego wydatki. Kwestie te oczywiście mają znaczenie, ale nie są najważniejsze. Pod uwagę bierze się również stan zdrowia dłużnika. Sąd, co do zasady, powinien brać pod uwagę możliwości zarobkowe upadłego, a nie faktycznie uzyskiwane dochody. W związku z tym oddłużenie upadłego w upadłości konsumenckiej wiąże się z uwzględnieniem jego wykształcenia oraz doświadczenia zawodowego. Poza tym sąd będzie brał pod uwagę to, czy jego sytuacja życiowa w jakikolwiek sposób utrudnia mu znalezienie pracy. Chodzi o pracę, która poprawi sytuację majątkową upadłego. Wszystko to należy przeanalizować jeszcze przed przystąpieniem do ustalenia planu spłaty wierzycieli.

Przeczytaj więcej: Upadłość konsumencka w Gdańsku

Oddłużenie upadłego w upadłości konsumenckiej – warunkowe umorzenie zobowiązań

Jest sytuacją, której w naszej ocenie należy za wszelką cenę unikać. Dlatego oddłużenie upadłego w upadłości konsumenckiej powinno wiązać się z odpowiednim przygotowaniem się do ogłoszenia upadłości, w szczególności do ustalenia planu spłaty wierzycieli. W przeciwnym razie proces oddłużania może trwać łącznie w skrajnych przypadkach nawet 12 lat. W związku z tym konieczne jest dokładne przeanalizowanie sytuacji dłużnika. Dotyczy to przede wszystkim jego możliwości zarobkowych, stanu zdrowia, sytuacji majątkowej oraz względów słuszności i humanitarnych. Przed zdecydowaniem się na to, aby złożyć wniosek, należy mieć na względzie te oraz inne czynniki pozwalające uniknąć warunkowego umorzenia zobowiązań upadłego. Warunkowe umorzenie zobowiązań może nastąpić na okres pięciu lat. W tym czasie sąd może uchylić postanowienie o warunkowym umorzeniu i ustalić plan spłat wierzycieli. Dodatkową restrykcją dla upadłego jest coroczna konieczność (do końca kwietnia) składania sprawozdań z jego sytuacji majątkowej i zawodowej.

Sprawozdanie składa się za poprzedni rok kalendarzowy. W razie uchybienia temu obowiązkowi sąd uchyli postanowienie o warunkowym umorzeniu zobowiązań, co będzie równoznaczne z brakiem oddłużenia upadłego. Analogiczna sytuacja nastąpi, gdy upadły wskaże w sprawozdaniu nieprawdziwe dane. Poza tym dotyczy to sytuacji, w której upadły bez zgody sądu zrealizuje czynność prawną, która będzie miała wpływ na pogorszenie jego sytuacji majątkowej lub ukryje majątek bądź czynność prawna dłużnika zostanie uznana za dokonaną z pokrzywdzeniem wierzycieli. W sukurs upadłemu mogą przyjść w takiej sytuacji względy słuszności bądź humanitaryzmu. Jak wynika z powyższego, w interesie upadłego jest uniknięcie warunkowego umorzenia zobowiązań i ustalenie przez sąd planu spłaty wierzycieli. Ewentualnie uzyskanie oddłużenia bez ustalania planu spłat wierzycieli, co będzie raczej zarezerwowane dla wyjątkowych przypadków, które będą charakteryzować się naprawdę trudną sytuacją życiową dłużnika.

Ustalenie planu spłaty wierzycieli

Pora na wyjaśnienie najważniejszej kwestii, czyli ustalenia planu spłaty wierzycieli. Będzie to oczywiście najczęstszy sposób zakończenia postępowania upadłościowego wpływającego na oddłużenie upadłego w upadłości konsumenckiej. Jeśli sytuacja dłużnika wskazuje, że nie jest on trwale niezdolny do dokonywania jakichkolwiek spłat na poczet spłaty wierzycieli to należy tak przygotować się do ogłoszenia upadłości, aby sąd ustalił plan spłaty wierzycieli. Jak już zostało wskazane powyżej – za wszelką cenę należy unikać wysoce niekorzystnego dla upadłego rozwiązania, jakim jest warunkowe umorzenie zobowiązań. Przechodzimy w tym miejscu do bodaj najważniejszej dla dłużnika kwestii. W jaki sposób zadbać o korzystne warunki w trakcie ustalenia planu spłaty wierzycieli i co ma wpływ na ustalenie planu spłaty wierzycieli?

Rażąca niedbałość i brak winy w doprowadzeniu do stanu niewypłacalności

Sąd będzie mógł ustalić plan spłaty wierzycieli na okres do 36 miesięcy bądź na okres od 36 do 84 miesięcy. Na etapie ustalania planu spłaty wierzycieli z pewnością da o sobie znać dzielnicowość prawa upadłościowego i sądy będą różnie oceniały konkretne zachowania dłużników. Plan spłat może obowiązywać przez 36 miesięcy. Będzie to dotyczyć sytuacji, w której dłużnik doprowadził do stanu niewypłacalności lub go pogłębił bez swojej winy. Najczęściej następuje to wskutek czynników zewnętrznych. Natomiast założenia planu spłaty wierzycieli obowiązywać będą od 36 do 84 miesięcy w sytuacji, gdy zachowanie dłużnika w doprowadzeniu do stanu niewypłacalności było umyślne lub rażąco niedbałe. Za najbardziej transparentny przykład rażącego niedbalstwa uchodzi sytuacja, w której dłużnik, będąc już w stanie niewypłacalności, zaciągał kolejne kredyty. Najczęściej są to tzw. chwilówki. Niestety, w takim przypadku umorzenie zobowiązań upadłego staje się coraz bardziej odległe, a postępowanie upadłościowe traci sens. Ogłoszenie upadłości jest bowiem rozwiązaniem, na które decydują się osoby, które chcą, aby w perspektywie kolejnych miesięcy czy lat ich sytuacja finansowa została naprawiona, a trwonienie części składowych majątku nie przybliża do tego celu. 

Wysokość miesięcznej kwoty w planie spłat można określić po zapoznaniu się z sytuacją dłużnika. To ważny element ustalania planu spłaty wierzycieli. Zbyt wiele jest czynników wpływających na tę kwestię. Co do zasady sąd będzie brał pod wzgląd możliwości zarobkowe upadłego oraz ponoszone przez niego koszty.

Oddłużenie upadłego – odmowa

Sąd odmówi oddłużenia w upadłości konsumenckiej jeśli dłużnik doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień w sposób celowy. Celowość ma wyrażać się w szczególności poprzez trwonienie składników majątku oraz celowe nieregulowanie wymagalnych zobowiązań. W związku z tym nie będzie zgody na oddłużenie, gdy dłużnik, będąc w pełni świadomy podejmowanych działań, w celowy i kierunkowy sposób zadłużył się, aby doprowadzić do swojej niewypłacalności. Przykładowo w krótkim czasie zaciągnie kilka kredytów na znaczne kwoty i środki te daruje komuś z rodziny. Zbywanie składników majątku z pokrzywdzeniem wierzycieli również będzie wiązać się z odmową oddłużenia. W takiej sytuacji ogłoszenie upadłości konsumenckiej nie dojdzie do skutku. 

Za przykład można tu podać sprzedaż nieruchomości i brak spłaty wierzycieli z uzyskanych środków. Ostrożnym trzeba również być w sytuacji, gdy w budżecie domowym znajduje się nadwyżka środków, które nie są przeznaczane na spłatę wierzycieli. Ustawodawca podobnie, jak w poprzednio obowiązującym stanie prawnym, zostawia jednak dla dłużnika koło ratunkowe, którym są względy słuszności i humanitarne. Powołując się na nie, dłużnik będzie mógł uzyskać oddłużenie. Nawet w sytuacji, gdy sąd stwierdzi, że w celowy sposób doprowadził do swojej niewypłacalności.

Sprawdź również: Upadłość konsumencka w Gdyni

Oddłużenie upadłego w upadłości konsumenckiej – przygotowanie wniosku

Znowelizowane przepisy z jednej strony liberalizują w znaczny sposób możliwość ogłoszenia upadłości. Z drugiej strony uzyskanie oddłużenia w upadłości konsumenckiej nieco bardziej się skomplikowało. Dotyczy to również osób prowadzących wcześniej działalność gospodarczą, a czym pisaliśmy w artykule oddłużenie byłego przedsiębiorcy. W poprzednio obowiązującym reżimie prawnym ogłoszenie upadłości równoznaczne było z uzyskaniem oddłużenia. Obecnie sąd będzie orzekać o oddłużeniu na końcu postępowania upadłościowego. Wniosek należy przygotować w taki sposób, aby wykazać odpowiednią tzw. moralność płatniczą dłużnika. Należy również uprawdopodobnić twierdzenia wskazane w uzasadnieniu wniosku. Poza tym należy wygenerować taką sytuację, w której sąd ustanowi plan spłaty wierzycieli w sposób nie będący dla dłużnika zbytnio dokuczliwy. Odpowiednie ustalenie planu spłaty wierzycieli ma kluczowe znaczenie. W tym celu zalecamy korzystanie z usług praktyków prawa upadłościowego, bowiem dzięki temu można wiele zyskać. Warto również pamiętać, że wniesienie wniosku o ogłoszenie upadłości to dopiero początek procesu oddłużania, który może potrwać kilka lat. W tym czasie może niejednokrotnie być potrzebna pomoc prawna, szczególnie jeśli chodzi o ustalenie planu spłaty wierzycieli. Ogłoszenie upadłości konsumenckiej może być dobrym rozwiązaniem problemów finansowych, pod warunkiem, że jego warunki i założenia będą korzystne dla dłużnika. Nie zawsze bowiem warto decydować się na ogłoszenie upadłości konsumenckiej – wiele zależy od konkretnej sytuacji dłużnika. Doświadczony prawnik będzie w stanie ocenić, czy sąd przystanie na ogłoszenie upadłości konsumenckiej.

Oddłużenie upadłego w upadłości konsumenckiej – podsumowanie.

Jeśli zastanawiają się Państwo nad tym, aby złożyć wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, to zapraszamy do kontaktu. Zapewniamy indywidualne podejście do każdej sprawy, co pozwoli na uzyskanie oddłużenia w najmniej dotkliwy dla upadłego sposób. Aby ogłoszenie upadłości konsumenckiej spełniło wszystkie Państwa oczekiwania, należy spełnić wiele wymogów formalnych, takich jak złożenie dobrze skonstruowanego wniosku o ogłoszenie upadłości, poprzez ustalenie planu spłaty, aż po zakończeniu postępowania upadłościowego. Prawo upadłościowe szczegółowo reguluje wszystkie te kwestie, jednak – decydując się na wsparcie prawne – można liczyć na to, że efekty postępowania upadłościowego będą dokładnie takie, jakich Państwo oczekują.

O autorze

Krzysztof Lipiński

Kwalifikowany doradca restrukturyzacyjny specjalizujący się w restrukturyzacji przedsiębiorstw. W postępowaniach restrukturyzacyjnych pełni funkcję nadzorcy układu, nadzorcy oraz zarządcy sądowego. Pełni również funkcję syndyka w postępowaniach upadłościowych. Z powodzeniem nadzorował restrukturyzację dużych spółek kapitałowych, jak i działalności jednoosobowych.

Biegły z zakresu wyceny przedsiębiorstw i ekonomista. W swojej praktyce współpracuje z sądami restrukturyzacyjnymi oraz upadłościowymi. Reprezentuje również wierzycieli i dłużników w postępowaniach restrukturyzacyjnych i upadłościowych.

Od lat specjalizuje się w zagadnieniach dotyczących niewypłacalności podmiotów gospodarczych oraz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. W swej praktyce dużą wagę przywiązuje do pogodzenia interesów dłużników oraz wierzycieli, co ma prowadzić do ograniczenia liczby ogłaszanych upadłości.