Otrzymałeś informację o wszczęciu postępowania egzekucyjnego? Komornik zajął Twój rachunek bankowy, a Ty zastanawiasz się, czy wszystkie Twoje dochody lub posiadane przez Ciebie przedmioty mogą zostać objęte egzekucją? Warto pamiętać, że normy postępowania egzekucyjnego, choć przyznają wierzycielom wiele narzędzi prawnych do dochodzenia swoich roszczeń, zapewniają również ochronę dłużników. Nie wszystko, co znajduje się w posiadaniu dłużnika, może zostać zajęte przez komornika. Jakie więc elementy majątku dłużnika są wyłączone spod egzekucji?
Spis treści
Postępowanie egzekucyjne – czym właściwie jest?
Zanim przejdziemy do wyjaśnienia, co nie podlega egzekucji warto pochylić się nad tym, czym tak właściwie jest postępowanie egzekucyjne. Jak już wyżej wskazaliśmy, postępowanie egzekucyjne to jeden z rodzajów sądowego postępowania cywilnego, który obejmuje ogół czynności związanych z egzekucją. Sama egzekucja polega na zastosowaniu przez właściwe organy egzekucyjne (sądy rejonowe i działających przy nich komornikach sądowych, a także w niektórych przypadkach również sądy okręgowe i apelacyjne – co ma jednak miejsce raczej wyjątkowo) środków przymusu, przewidzianych w Ustawie z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego. Postępowanie egzekucyjne może być wszczęte na wniosek wierzyciela, na żądanie uprawnionego organu oraz z urzędu. W większości przypadków podstawą postępowania egzekucyjnego, na podstawie art. 776 k.p.c,. jest tytuł egzekucyjny, zaopatrzony w klauzulę wykonalności – czyli tytuł wykonawczy. Tytułem egzekucyjnym, na podstawie art. 777 k.p.c. mogą być:
- prawomocne orzeczenia sądu;
- prawomocne orzeczenia referendarzy sądowych lub orzeczenia podlegające natychmiastowemu wykonaniu;
- ugoda zawarta przed sądem;
- inne orzeczenia, ugody i akty, które z mocy ustawy podlegają wykonaniu w drodze egzekucji sądowej;
- akt notarialny, w którym dłużnik dobrowolnie poddał się egzekucji.
Klauzula wykonalności i rozpoczęcie egzekucji
Gdy wierzyciel otrzyma jeden z tych dokumentów, może wystąpić do sądu o nadanie mu klauzuli wykonalności. Po nadaniu klauzuli wykonalności, tytuł egzekucyjny uzyskuje status tytułu wykonawczego. Wtedy na jego podstawie wybrany przez wierzyciela komornik sądowy może dokonywać czynności egzekucyjnych. Komornik może „ściągać” należności z wynagrodzenia za pracę, z rachunku bankowego, z nieruchomości, z ruchomości, udziałów w spółkach, praw majątkowych, a nawet z emerytur i rent. Warto również zaznaczyć, że komornik może również egzekwować świadczenia niepieniężne. Przykładowo może nadzorować wydanie nieruchomości, lokalu albo dokonać czynności, do której był zobowiązany dłużnik, na jego koszt.
Może Cię zainteresować – Licytacja nieruchomości. Co robić?
Co nie podlega egzekucji?
Ograniczenia odnośnie do egzekucji znajdują się w Dziale V k.p.c. Do kluczowych wyłączeń należą:
Wynagrodzenie za pracę
Komornik może zająć część wynagrodzenia dłużnika, która to część jest określona w zależności od źródła dochodu. Wysokość zajęcia wynagrodzenia przez komornika, oprócz Kodeksu postępowania cywilnego, określa również Kodeks pracy. Co do zasady komornik zajmie połowę wynagrodzenia z tytułu umowy o pracę, a jeżeli dłużnik ma zobowiązania alimentacyjne, to możliwe jest zajęcie 60% jego dochodu. Warto zaznaczyć, że w postępowaniu egzekucyjnym funkcjonuje tzw. kwota wolna od zajęcia, czyli minimalna suma pieniędzy, której komornik nie może zająć. Kwota ta ma na celu zapewnienie środków niezbędnych do podstawowego utrzymania. Dla przykładu, jeśli kwota wolna od zajęcia wynosi 3.200,00 zł to komornik musi zawsze ją pozostawić dłużnikowi (z wyjątkiem zobowiązań alimentacyjnych). Jeśli zatem dochód dłużnika wynosi 5.000,00 zł netto, to komornik musi pozostawić 3.200,00 zł. Jeśli jednak dochód dłużnika wynosi 7.000,00 zł netto, to wtedy komornik zajmie mu połowę dochodu. Będzie to zatem kwota 3.500,00 zł.
Szerzej o kwocie wolnej od zajęcia pisaliśmy w artykule „Ile wynagrodzenia zajmuje komornik?”
Świadczenia socjalne i rodzinne
Świadczenia takie jak Rodzina 800 plus, zasiłek rodzinny, zasiłek dla bezrobotnych, zasiłek pielęgnacyjny czy świadczenia alimentacyjne są całkowicie wyłączone spod egzekucji. Tego typu świadczenia stanowią wsparcie, które jest często niezbędne do codziennego funkcjonowania dłużnika i jego rodziny. Zajęcie tych środków mogłoby prowadzić do sytuacji, w których dłużnik pozostaje bez środków na najbardziej podstawowe potrzeby, co stoi w sprzeczności z celem tych świadczeń.
Niezbędne przedmioty codziennego użytku
Komornik nie może zająć przedmiotów, które są niezbędne do zaspokojenia podstawowych potrzeb dłużnika i jego rodziny m.in. mebli czy sprzętu AGD odzieży, obuwia czy przyborów do higieny osobistej (chyba, że są to przedmioty, których wartość znacznie przekracza przeciętną wartość nowych przedmiotów danego rodzaju). Warto zaznaczyć, że w tej kategorii mieszczą się również przedmioty niezbędne do edukacji, wszelkiego rodzaju ordery i odznaczenia oraz przedmioty służące do wykonywania praktyk religijnych.
Przedmioty niezbędne do wykonywania pracy zarobkowej
W przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą lub wykonujących zawody, które wymagają posiadania specjalistycznych narzędzi, egzekucji nie podlegają przedmioty, które są konieczne do wykonywania tego typu pracy zarobkowej. Jednakże temu ograniczeniu nie podlegają pojazdy mechaniczne.
Środki na leki oraz przedmioty związane z niepełnosprawnością
Spod egzekucji wyłączone są środki, które dłużnik otrzymuje z tytułu zasiłków na leczenie, rent inwalidzkich czy środków przeznaczonych na zakup leków. Ustawodawca spod egzekucji wyłącza również przedmioty niezbędne ze względu na niepełnosprawność dłużnika lub członków jego rodziny.
Warto zaznaczyć, że ograniczenia odnośnie do tego, co podlega egzekucji, mogą wynikać z różnych ustaw. Przykładowo, oprócz k.p.c. znajdują się one w Ustawie prawo bankowe. Przykładowo, art. 54 prawa bankowego ogranicza m.in. możliwość prowadzenia egzekucji z kwot zgromadzonych na rachunku oszczędnościowym, oszczędnościowo-rozliczeniowym oraz rachunkach terminowych lokat oszczędnościowych.
Ograniczenia egzekucji sądowej w przypadku dłużnika będącego rolnikiem
Dłużnicy będący rolnikami korzystają z dodatkowych ochronnych przepisów w zakresie egzekucji sądowej, które mają na celu przede wszystkim umożliwić rolnikowi utrzymanie zdolności produkcyjnych swojego gospodarstwa i kontynuowanie prowadzenia działalności gospodarczej. Oprócz wyłączeń wskazanych powyżej komornik nie może również dokonać zajęcia zwierząt gospodarskich obejmujących stado podstawowe, zwierząt poza stadem podstawowym w drugiej połowie okresu ciąży i w okresie odchowu potomstwa, ale także stada użytkowego drobiu, lub zwierząt futerkowych objętych umową na ich dostawę lub na dostawę produktów pochodzących od drobiu albo skór zwierząt futerkowych. Wyłączenia dotyczą również szczegółowo wymienionych środków produkcji rolnej. Czyli podstawowych maszyn oraz urządzeń, budynków i budowli gospodarstwa, ale także gruntów rolnych niezbędnych do hodowli zwierząt (w proporcji uzależnionej od stada podstawowego i niezbędnej nadwyżki inwentarza), a nawet zaliczek na poczet dostaw produktów rolnych. W postepowaniu egzekucyjnym wobec rolników istotną rolę odgrywa opinia izby rolniczej. Jej celem jest ustalenie, które przedmioty należące do dłużnika są niezbędne do prowadzenia działalności rolniczej i nie mogą być zajęte w toku egzekucji. Niezależnie od wyłączeń wskazanych powyżej, Izba rolnicza ocenia, jakie narzędzia, maszyny, urządzenia, zwierzęta gospodarskie oraz zapasy są niezbędne do prowadzenia normalnych prac rolniczych, a które z nich można poddać egzekucji bez negatywnego wpływu na działalność gospodarstwa. Na jej podstawie spod egzekucji mogą zostać wyłączone m.in. maszyny, narzędzia, urządzenia rolnicze, zapasy paliwa, zboże, nawozy, środki ochrony roślin, podstawowy sprzęt techniczny, budynki gospodarcze oraz grunty rolne – jeżeli komornik, na podstawie decyzji izby, zadecyduje, że są one niezbędne rolnikowi do prowadzenia gospodarstwa rolnego.
Może Cię zainteresować – Restrukturyzacja gospodarstwa rolnego
Co zrobić, gdy komornik przekroczy swoje uprawnienia
W sytuacji, gdy komornik narusza przepisy dotyczące m.in. wyłączeń spod egzekucji, dłużnik powinien złożyć skargę na jego czynności. Gdy zajęcie przedmiotu narusza prawa osoby trzeciej, konieczne może okazać się złożenie powództwa interwencyjnego. Wiedza na temat tego, co nie podlega egzekucji, może pomóc w obronie swoich praw i uniknięciu niesłusznego zajęcia majątku. Jeśli masz wątpliwości dotyczące działań komornika, skontaktuj się z nami. Jedną ze specjalizacji Kancelarii restrukturyzacyjnej Lipiński i wspólnicy jest szeroko pojęte postępowanie egzekucyjne. Przeanalizujemy Twoją sprawę, dobierzemy najlepsze rozwiązanie, a następnie ją poprowadzimy.
O autorze
Student 5 roku prawa na Uniwersytecie Gdańskim na specjalizacji cywilno-prawnej. Swoje zainteresowania zawodowe skupia wokół prawa restrukturyzacyjnego i upadłościowego, prawa korporacyjnego oraz postępowań spornych. Doświadczenie w tych obszarach prawa zdobywa od pierwszego roku studiów m.in. w trójmiejskich kancelariach oraz tych o zasięgu ogólnopolskim. Jest jednym z założycieli oraz Przewodniczącym Koła Naukowego Prawa Handlowego, działającego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego. Finalista konkursów z dziedzin takich jak prawo cywilne, prawo gospodarcze, prawo handlowe i postępowanie cywilne, ale także konkursów krasomówczych i negocjacyjnych . Prywatnie trenuje kickboxing, czyta książki popularnonaukowe i ogląda filmy.