Odpowiedzialność karna zarządu spółki za niezłożenie wniosku o ogłoszenie upadłości jest dodatkową sankcją dla zarządów spółek. Poza odpowiedzialnością karną mogą być oni bowiem również odpowiedzialni za spłatę jej długów. Prowadzenie działalności gospodarczej wiąże się nieustannym ryzykiem. Ryzyko to może w najgorszym wypadku doprowadzić do niewypłacalności przedsiębiorstwa czyli upadłości. W takich sytuacjach przepisy prawa nakładają na osoby zarządzające obowiązek terminowego złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Niedopełnienie tego obowiązku może skutkować odpowiedzialnością karną. W tym artykule przedstawimy, kiedy powstaje obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz jakie sankcje karne, na gruncie kodeksu spółek handlowych, mogą grozić menadżerom za niezgłoszenie tego wniosku w terminie.
Może Cię zainteresować – Przestępstwo niegospodarności w spółce kapitałowej
Spis treści
Obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości
Zgodnie z art. 21 ust. 1 Prawa upadłościowego dłużnik jest zobowiązany złożyć wniosek do sądu o ogłoszenie upadłości nie później niż 30 dni od dnia wystąpienia podstaw do jej ogłoszenia. Podstawą ogłoszenia upadłości jest niewypłacalność dłużnika. Dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli utracił zdolność do regulowania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Domniemuje się, że dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli opóźnienie w wykonywaniu wymagalnych zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące. Domniemanie to należy do domniemań wzruszalnych tj., można je obalić dowodem przeciwnym. Natomiast, jeżeli dłużnik jest osobą prawną albo jednostką organizacyjną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, uważa się, że jest niewypłacalny także gdy jego zobowiązania pieniężne przekraczają wartość jego majątku. Stan ten musi się utrzymywać przez okres przekraczający 24 miesiące. Ogłoszenie upadłości jest dopuszczalne w momencie, gdy dłużnik ma co najmniej dwóch wierzycieli.
Kto jest zobowiązany do złożenia wniosku o upadłość?
Jeśli dłużnikiem jest osoba prawna albo jednostka organizacyjna, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, zobowiązany do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości jest każdy, kto ma prawo do prowadzenia spraw dłużnika. Prawo to może wynikać z ustawy, umowy spółki czy jej statutu. Mogą to być np. członkowie zarządu spółek kapitałowych albo likwidatorzy. Warto zaznaczyć, że niezależnie od zasad reprezentacji, które ustanawia umowa spółki albo statut, wniosek o upadłość spółki z.o.o. lub innej spółki może złożyć każdy członek zarządu samodzielnie.
Odpowiedzialność karna na gruncie kodeksu spółek handlowych
Zgodnie z art. 586 k.s.h., członek zarządu lub likwidator spółki handlowej, który nie zgłasza wniosku o ogłoszenie upadłości w sytuacji, gdy jest do tego zobowiązany, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Przedmiotem ochrony w przypadku tego przestępstwa jest szeroko rozumiany obrót gospodarczy. W szczególności zasady jego prawidłowego funkcjonowania. Występek ten musi zostać popełniony umyślnie, w zamiarze bezpośrednim albo ewentualnym. Czas popełnienia występku rozpoczyna się pierwszego dnia po upływie trzydziestodniowego terminu na złożenie wniosku o upadłość. Przestępstwo to jest ścigane z urzędu.
Kto jest sprawcą przestępstwa?
Sprawcą tego przestępstwa może być wyłącznie członek zarządu albo likwidator spółki kapitałowej. Wyjątkiem w zakresie spółek osobowych jest spółka partnerska, w której można powołać zarząd. Odpowiedzialności karnej z tego przepisu nie będzie podlegał prokurent, czy osoba rzeczywiście zarządzająca przedsiębiorstwem. Dla odpowiedzialności z tego artykułu nie ma znaczenia wewnętrzny podział ról w zarządzie. Nie ma też znaczenia podjęcie przez walne zgromadzenie wspólników uchwały o dalszym istnieniu spółki. Warto również zaznaczyć, że w ramach wypełnienia znamion przestępstwa nie musi dojść do powstania szkody. Nie musi również dojść do pokrzywdzenia wierzycieli. Przestępstwo to zostaje bowiem popełnione przez sam fakt niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości spółki, jeżeli zaistniały do tego przyczyny.
Jak uchylić się od odpowiedzialności karnej na gruncie art. 586 k.s.h.?
Członek zarządu może uchylić się od odpowiedzialności tylko i wyłącznie w przypadku prawidłowego złożenia wniosku w terminie. Jeżeli wniosek zostanie złożony niezgodnie z wymogami formalnymi członek zarządu nie zostanie zwolniony z odpowiedzialności karnej. Członek zarządu może również udowodnić, że nie mógł złożyć wniosku o ogłoszenie upadłości z niezależnych od niego przyczyn. Powinny one które dotyczyć go osobiście. Przykładowo był chory i przez dłuższy czas nie mógł brać udziału w pracach zarządu. Mógł też być wprowadzony w błąd co do sytuacji finansowej spółki.
Odpowiedzialność karna zarządu spółki za niezłożenie wniosku o ogłoszenie upadłości. Podsumowanie.
Członkowie zarządów spółek kapitałowych powinni zwracać szczególną uwagę na sytuację finansową przedsiębiorstwa. W przeciwnym razie mogą nie tylko odpowiadać za długi spółki, ale także podlegać odpowiedzialności karnej.
O autorze
Student 5 roku prawa na Uniwersytecie Gdańskim na specjalizacji cywilno-prawnej. Swoje zainteresowania zawodowe skupia wokół prawa restrukturyzacyjnego i upadłościowego, prawa korporacyjnego oraz postępowań spornych. Doświadczenie w tych obszarach prawa zdobywa od pierwszego roku studiów m.in. w trójmiejskich kancelariach oraz tych o zasięgu ogólnopolskim. Jest jednym z założycieli oraz Przewodniczącym Koła Naukowego Prawa Handlowego, działającego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego. Finalista konkursów z dziedzin takich jak prawo cywilne, prawo gospodarcze, prawo handlowe i postępowanie cywilne, ale także konkursów krasomówczych i negocjacyjnych . Prywatnie trenuje kickboxing, czyta książki popularnonaukowe i ogląda filmy.