Na czym polega upadłość?

W wyniku ogłoszenia upadłości dłużnik ma możliwość uzyskać oddłużenie od swoich zobowiązań. Wierzyciel z kolei  może liczyć na maksymalne zaspokojenie jego wierzytelności. Upadłość jest od tego, aby pogodzić te dwa główne cele postępowania upadłościowego. W związku z tym dłużnik traci cały swój majątek na poczet zaspokojenia jego wierzycieli. Syndyk dokonuje likwidacji majątku upadłego. Fundusze uzyskane z tej likwidacji są przeznaczane w pierwszej kolejności na koszty postępowania upadłościowego. W dalszej kolejności zaspokajane są należności alimentacyjne i zobowiązania wobec wierzycieli upadłego. 
W trakcie postępowania upadłościowego upadły jest również zobligowany do przelewania części swego wynagrodzenia do masy upadłości. Kwota wynagrodzenia upadłego stanowiąca masę upadłości określana jest wedle przepisów Kodeksu postępowania upadłościowego oraz Prawa Upadłościowego.

Zakończenie postępowania

Po zakończeniu postępowania upadłościowego sąd przejdzie do ustalenia planu spłaty wierzycieli. Po wykonaniu planu spłaty wierzycieli część niespłaconych zobowiązań zostanie umorzona. W trakcie wykonywania planu spłaty wierzycieli upadły raportuje raz w roku do sądu w zakresie swojej sytuacji zawodowej i majątkowej. Uchybienie tym obowiązkom może zakończyć się umorzeniem postanowienia w przedmiocie ogłoszenia upadłości. Oznaczać to będzie, że dłużnik nie uzyska oddłużenia.

Upadłość przedsiębiorcy prowadzona jest zawsze wedle trybu zwykłego, czyli bardziej skomplikowanego niż przewidziany w niektórych okolicznościach tryb uproszczony dla konsumentów. Nadrzędnym celem jest zaspokojenie roszczeń wierzycieli w jak najwyższym stopniu.

Koszty postępowania

Istotna różnica (w odniesieniu do upadłości konsumenckiej) polega na tym, że przedsiębiorca musi dysponować środkami na przeprowadzenie postępowania upadłościowego. Koszty postępowania zależne są m.in. od wielkości przedsiębiorstwa, ilości wierzycieli, stopnia skomplikowania postępowania, rodzaju majątku oraz sumy wierzytelności. Opłata sądowa za rozpatrzenie wniosku wynosi 1 000 PLN. Do wniosku wymagane jest również wniesienie zaliczki na koszty postępowania. Obecnie jest to kwota 5 148,07 PLN. Jeśli przedsiębiorstwo dłużnika jest znacznych rozmiarów to upadły musi liczyć się z koniecznością ponoszenia kosztów postępowania. Ewentualnie sędzia komisarz może wezwać wierzycieli do wniesienia zaliczki na koszty postępowania. Po likwidacji masy upadłości środki zostaną zwrócone wierzycielom. W celu ogłoszenia upadłości najlepiej jakby upadły posiadał środki pieniężne. Ewentualnie łatwo zbywalne składniki majątku. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że należności dłużnika nie będą brane przez sąd, jako jego majątek dzięki któremu można przeprowadzić postępowanie upadłościowe. Wniesienie w odpowiednim terminie o upadłość pozwala członkom zarządu uwolnić się od odpowiedzialności za zobowiązania spółki. W przypadku osób fizycznych zachowanie ustawowego terminu na wniesienie o upadłość może z kolei przełożyć się pozytywnie na ustalenie przez sąd planu spłaty wierzycieli.

Przedsiębiorca będący osobą fizyczną ma oczywiście możliwość uzyskania oddłużenia. W tym celu w ciągu 30 dni od wydania postanowienia o zakończeniu postępowania wnosi do sądu wniosek. Jeśli tego nie zrobi to będzie musiał ponownie wnieść o swoją upadłość – tym razem, jako konsument.

Na to pytanie odpowiedzieliśmy na naszym blogu. Znajdziesz dokładną instrukcję dotyczącą wypełnienia wniosku o ogłoszenie upadłości.

Wydzielić można ogólnie trzy etapy: postępowanie o ogłoszenie upadłości, postępowanie upadłościowe oraz czynności wykonywane po zakończeniu postępowania upadłościowego.

Dokładniejszy podział można opisać w poniższy sposób:

1. Wniosek o ogłoszenie upadłości.
2. Postępowanie w celu rozpatrzenia wniosku o ogłoszenie upadłości.
3. Wydanie postanowienia o ogłoszeniu upadłości bądź oddaleniu wniosku. Wydanie postanowienia o ogłoszeniu upadłości oznacza początek postępowania upadłościowego. Postępowanie to kończy się w przypadku osoby fizycznej wraz z wydaniem postanowienia o ustaleniu planu spłat wierzycieli. 
4.  Ustalenie przez syndyka spisu inwentarza, czyli ustalenie masy upadłości oraz sporządzenie planu likwidacji majątku upadłego.
5. Ustalenie listy wierzytelności.
6. Realizacja planu podziału, czyli spłata wierzycieli z funduszy uzyskanych z likwidacji majątku.
7. Ustalenie planu spłaty wierzycieli – w przypadku osób fizycznych. W przypadku przedsiębiorców niebędących osobami fizycznymi zazwyczaj dochodzi do wykreślenia przedsiębiorcy ze stosownego rejestru (KRS lub CEIDG).
8. Realizacja planu spłaty wierzycieli.
9. Umorzenie niespłaconych w planie spłaty wierzycieli zobowiązań.

Jeśli dłużnik nie porusza się swobodnie po meandrach Prawa Upadłościowego to w naszej ocenie nie powinien rezygnować z profesjonalnej obsługi prawnej. Jest ona bowiem przydatna przede wszystkim na etapie przygotowywania wniosku. Należy pamiętać, że wniosek musi spełniać określone wymogi formalne – pod rygorem zwrotu wniosku. Co ważniejsze uzasadnienie wniosku musi być sporządzone w sposób, który umożliwi dłużnikowi jak najszybsze oddłużenie bądź w przypadku przedsiębiorcy ogłoszenie upadłości.

Często trafiają do nas klienci, którzy sami sporządzali wniosek i po otwarciu postępowania nie wiedzą za bardzo jakie są ich uprawnienia oraz obowiązki. Podobnie sytuacja wygląda, gdy dłużnik skorzysta z usługi jakiejś kancelarii tylko w zakresie sporządzenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Generalnie odradzamy podejmowania takich rozwiązań. 

Obsługa prawna jest przydatna w zakresie takich czynności jak:

– zmniejszenie wysokości wynagrodzenia stanowiącego masę upadłości,
– reprezentacja dłużnika na etapie ustalania planu spłat wierzycieli,
– zaskarżanie czynności podejmowanych przez syndyka, bądź jego zaniechań,
– weryfikacja działań syndyka, sędziego komisarza i sądu,
– reprezentacja na etapie ustalania listy wierzytelności,
– obsługa prawna na etapie sporządzania spisu inwentarza i likwidacji majątku,
– uzyskanie kwoty na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych dłużnika.
– obsługa prawna w zakresie postępowań sądowych o zapłatę oraz postępowań egzekucyjnych, które są lub były prowadzone przed ogłoszeniem upadłości.

Odpowiedź jest odmienna dla przedsiębiorcy i konsumenta.

Konsument – w tym przypadku wniesienie o upadłość jest jego przywilejem. Konsument nie ma ustawowego obowiązku wnoszenia o swoją upadłość. W związku z tym zaniechanie tej czynności nie będzie też skutkować dla niego jakimikolwiek reperkusjami. Sytuacja jednak jest nieco odmienna, gdy przedsiębiorca będący osobą fizyczną uzyska status konsumenta. W takiej sytuacji zalecamy, aby taki “świeżo upieczony” konsument trzymał się jednak terminów dotyczących wniesienia wniosku o upadłość przedsiębiorcy.

Przedsiębiorca – ma ustawowy obowiązek wniesienia wniosku o ogłoszenie upadłości. Nie wykonanie tego obowiązku pociąga za sobą reperkusje w postaci odpowiedzialności za długi przedsiębiorstwa, odpowiedzialności odszkodowawczej oraz problemów przy ogłaszaniu upadłości konsumenckiej. W związku z tym warto monitorować kondycję prowadzonego przedsiębiorstwa pod kątem obowiązku wniesienia wniosku o upadłość. Kwestię tę regulują art. 11 i 21 Prawa Upadłościowego, które stanowią, że dłużnik jest niewypłacalny jeśli nie reguluje swoich wymagalnych zobowiązań przez ponad trzy miesiące. Od momentu powstania stanu niewypłacalności dłużnik ma 30 dni na wniesienie do sądu wniosku o upadłość. W dużym skrócie przedsiębiorca ma na wniesienie wniosku o upadłość do 120 dni od powstania pierwszej nie zapłaconej faktury bądź raty.

Konsument co do zasady może to zrobić w dowolnym momencie. Zalecamy jednak przed wniesieniem wniosku kontakt z praktykiem Prawa Upadłościowego, bowiem nie zawsze złożenie wniosku przez konsumenta będzie dla niego korzystne. Czasami trzeba konsumenta przygotować do upadłości, co może potrwać od kilku do nawet kilkunastu miesięcy.

Przedsiębiorca musi to zrobić w ciągu 30 dni od powstania stanu niewypłacalności. Dodatkowo przedsiębiorca musi posiadać środki na koszty postępowania upadłościowego oraz chociaż w części na zaspokojenie wierzycieli.

Konsument – jeśli sąd postanowi, że postępowanie będzie odbywać się wedle trybu uproszczonego – czyli w sytuacji gdy nie ma majątku to postępowanie może się zakończyć w ciągu około 6 miesięcy.

Czas trwania postępowania upadłościowego może być jednak zróżnicowany.

W sytuacji gdy jednak sąd postanowi, że postępowanie będzie się toczyć wedle zasad ogólnych i w masie upadłości jest nieruchomość to postępowanie zajmie około roku, może nieco więcej.

Przedsiębiorca – długość postępowania uzależniona jest głównie od wielkości masy upadłości i liczby wierzycieli. Postępowania upadłościowe przedsiębiorstw trwają nawet po kilka lat.

W przypadku konsumenta jest to opłata za rozpatrzenie wniosku. Wynosi ona 30 PLN. Po zakończeniu postępowania upadłościowego i ustaleniu planu spłat wierzycieli sąd może obciążyć dłużnika kosztami postępowania. Będą to w przeważającej części koszty dotyczące wynagrodzenia syndyka, które w postępowaniach bez majątku (i z nie za dużą liczbą wierzycieli) nie powinny wynosić więcej niż dwukrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat nagród z zysku w czwartym kwartale roku poprzedniego, czyli obecnie kwota nieco ponad 10 000 PLN.

W przypadku przedsiębiorcy koszty mogą być bardzo wysokie. Wszystko zależy od wielkości przedsiębiorstwa. Przeciętne koszty postępowania upadłościowego można by oszacować na około 30 000 – 40 000 PLN. Dla Warszawy kwoty te są wyższe i wynoszą około 50 000 – 60 000 PLN.
Za rozpatrzenie wniosku jest opłata 1 000 PLN. Dodatkowo przedsiębiorca musi wnieść zaliczkę na koszty postępowania w kwocie 5 148,07 PLN.

Podstawową konsekwencją jest utrata możliwości zarządzania własnym majątkiem. Konsekwencje podzielimy na te dla przedsiębiorstwa oraz osoby fizycznej.

Przedsiębiorca nie będący osobą fizyczną:
– traci zarząd majątkiem,
– majątek staje się masą upadłości, która będzie zlikwidowana przez syndyka na poczet spłaty wierzycieli,
– po zrealizowaniu planu podziału przedsiębiorstwo zazwyczaj kończy swój byt.

Osoba fizyczna:
– traci zarząd majątkiem,
– majątek staje się masą upadłości, która będzie zlikwidowana przez syndyka na poczet spłaty wierzycieli,
– część wynagrodzenia upadłego (nie podlegająca wyłączeniu spod egzekucji wedle kpc i Prawa Upadłościowego) staje się masą upadłości,
– dłużnik nie może podejmować czynności, które mogą spowodować zwiększenie jego niewypłacalności, czyli będą ze szkodą dla wierzycieli,
– dłużnik będzie wpisany do Krajowego Rejestru Zadłużonych – dla wniosków wniesionych po 1 grudnia 2020r.,
– po umorzeniu zobowiązań upadły będzie mieć problem z uzyskaniem kredytu.

W przypadku osoby fizycznej, która nie prowadziła działalności gospodarczej nie ma żadnych konsekwencji.

Dla osoby fizycznej, która prowadziła działalność gospodarczą i nie wniosła o swoją upadłość w ustawowym terminie, przekroczenie tego terminu może rzutować na sposób jej oddłużenia, czyli ustalenia planu spłaty wierzycieli. Sąd będzie brał w takim przypadku pod uwagę ewentualne zmniejszenie (wskutek późniejszego złożenia wniosku) wartości ekonomicznej jego majątku, co mogłoby wpłynąć na poziom zaspokojenia wierzycieli. 

Najdalej idące konsekwencje są w przypadku członków zarządu spółki z o.o. bądź spółki akcyjnej, bowiem mogą być obciążeni odpowiedzialnością za niespłacone zobowiązania spółki. Można oczywiście bronić się w powództwie wniesionym na zasadzie art. 299 ksh, ale obrona taka jest dość wymagająca. Pozwany musi przykładowo wykazać, że spóźnione wniesienie wniosku o upadłość nie było ze szkodą dla wierzycieli. W tym celu trzeba wykazać właściwy termin na wniesienie wniosku o upadłość oraz stan majątku spółki na ten dzień. Warto w tym miejscu wskazać, że przykładowo wynagrodzenie zarządu mogło wpłynąć z na zmniejszenie poziomu zaspokojenia wierzycieli. Zagadnienie to jest dość obszerne, więc zakończymy je konkluzją, iż wskazanym jest aby przestrzegać terminu na wniesienie wniosku o upadłość.

Nie cały majątek zostanie zlikwidowany przez syndyka masy upadłości. Praktyka pokazuje, że syndycy nie ujmują wszystkiego w spisie inwentarza. Kierują się w tym przypadku zasadą optymalizacji, czyli uzyskania jak największej kwoty funduszy masy upadłości w jak najkrótszym czasie.  W spisie inwentarza nie są oczywiście ujmowane rzeczy wyłączone spod egzekucji wedle przepisów ustawy KPC i Prawa Upadłościowego. 

Upadły z pewnością straci wszelkie wartościowe i płynne, czyli szybko zbywalne składniki majątku. Jeśli dane aktywo ma pewną wartość, ale jest trudno zbywalne to możliwe jest jego wyłączenie z masy upadłości. Uprawnienie takie posiada sędzia – komisarz.

Biorąc uwagi poczynione powyżej należy skonstatować, że upadły straci z pewnością takie składniki majątku jak nieruchomość (choć jej ułamkowa część może pozostać jego własnością), auto, sprzęt audio, dobry telefon komórkowy, dobry telewizor, etc.

Na to pytanie odpowiedzi udzielimy po dokładnej analizie sytuacji dłużnika. Z dość dużym prawdopodobieństwem można obecnie ocenić sposób oddłużenia bądź odmowę jego udzielenia. O możliwości uzyskania oddłużenia i planie spłat wierzycieli pisaliśmy na naszym blogu.

Jeśli sytuacja dłużnika jest nieco skomplikowana to odpowiednie przygotowanie do upadłości z pewnością pozytywnie wpłynie na możliwość uzyskania przez niego oddłużenia. Wymagać to jednak będzie czasu. Generalnie zalecamy dłużnikom, aby korzystali z usług podmiotów wyspecjalizowanych w Prawie Upadłościowym. Ujmując to kolokwialnie wpadanie z deszczu pod rynnę z oczywistych powodów nie jest dobrym rozwiązaniem. Mamy tu na myśli to, że nieodpowiednie sporządzenie wniosku i przeprowadzenie całego postępowania upadłościowego może negatywnie odbić się na sytuacji dłużnika. Powierzając komuś sporządzenie wniosku o ogłoszenie upadłości i przeprowadzenie postępowania upadłościowego, dłużnik powierza w czyjeś ręce zazwyczaj kilka lat swojego życia. Od kompetencji osoby prowadzącej postępowanie upadłościowe będą zależne możliwości finansowe upadłego, co się przekłada na możliwość utrzymania chociażby najbliższych osób upadłego dłużnika. 

Nie wszystkie. Prawo Upadłościowe ma w tym zakresie wyłączenia:

Nie podlegają umorzeniu zobowiązania o charakterze alimentacyjnym, zobowiązania wynikające z rent z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci, zobowiązania do zapłaty orzeczonych przez sąd kar grzywny, a także do wykonania obowiązku naprawienia szkody oraz zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, zobowiązania do zapłaty nawiązki lub świadczenia pieniężnego orzeczonych przez sąd jako środek karny lub środek związany z poddaniem sprawcy próbie, jak również zobowiązania do naprawienia szkody wynikającej z przestępstwa lub wykroczenia stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem oraz zobowiązania, których upadły umyślnie nie ujawnił, jeżeli wierzyciel nie brał udziału w postępowaniu.

Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Generalnie należy:
– wskazać w jakich okolicznościach doszło do powstania zadłużenia,
– na co zostały przeznaczone środki z kredytów i pożyczek,
– załączyć dokumenty potwierdzające istnienie zobowiązań,
– uprawdopodobnić okoliczności powstania stanu niewypłacalności.
Informacje i dokumentację, którą należy przedstawić wraz z wnioskiem ustalamy po szczegółowej analizie sytuacji dłużnika. Przepisy prawa są identyczne dla wszystkich, ale stany faktyczne w poszczególnych sytuacjach zawsze są odmienne. 

Co do zasady tak.  Stawiennictwo pełnomocnika na rozprawie jest jednak dodatkowym kosztem ustalanym w zależności od miasta oraz dostępności pełnomocników.

Plan spłaty wierzycieli ustalany jest po zakończeniu postępowania upadłościowego. Określa on zakres spłat dokonywanych przez upadłego. Część niespłaconych zobowiązań po wykonaniu planu spłat zostanie przez sąd umorzona.

Są cztery warianty ustalenia planu spłat:

– na okres roku,

– na okres dwóch lat,

– na okres do 36 miesięcy,

– na okres od 36 do 84 miesięcy.

Oddłużenie bez planu spłat

Możliwa jest również sytuacja, w której sąd umorzy zobowiązania bez ustalania planu spłat wierzycieli, ale będzie to raczej rzadko spotykane zakończenie postępowania upadłościowego. Ustawodawca przewiduje oddłużenie bez jakichkolwiek spłat tylko w wyjątkowych sytuacjach, gdzie nie ma możliwości poprawy sytuacji – przykładowo ciężka choroba dłużnika. Obecne przepisy zostały tak skonstruowane, aby motywować dłużników do uzyskiwania dochodu. Często bowiem zdarzało się, że dłużnik pracował w szarej strefie bądź uzyskiwał niski dochód nie pozwalający na ustalenie planu spłat wierzycieli. Wedle obowiązujących od 24 marca 2020r. przepisów w takich sytuacjach sąd umorzy zobowiązania, ale warunkowo. To warunkowe umorzenie będzie na okres aż pięciu lat. W tym czasie sąd będzie mógł ustalić plan spłat wierzycieli. W celu ustalenia planu spłat wierzyciele będą wykazywali dużą aktywność, bowiem będą uprawnieni do składania do sądu wniosków celem ustalenia planu spłat. Co więcej w trakcie warunkowego umorzenia upadły będzie musiał składać sprawozdania ze swojej sytuacji majątkowej i zawodowej. Jak widać ustawodawca, w mojej ocenie, bardzo skutecznie motywuje dłużników do podejmowania pracy i uzyskiwania legalnego dochodu. Rozsądnym zakończeniem postępowania upadłościowego będzie zatem ustalenie planu spłat wierzycieli. Odpowiednie przygotowanie dłużnika do wniesienia o upadłość pozwoli na ustanowienie planu, który nie będzie zbyt bolesny w aspekcie finansowym.

Kryteria ustalania planu spłat wierzycieli

Długość planu spłat wierzycieli

Działania syndyka to:

– powiadomienie wierzycieli o ogłoszeniu upadłości i wezwanie ich do zgłaszania wierzytelności,
– sporządzenie spisu inwentarza i planu likwidacyjnego,
– sporządzenie listy wierzytelności,
– sprzedaż majątku upadłego,
– sporządzenie planu podziału funduszy uzyskanych ze zbycia majątku upadłego,
– sporządzenie projektu planu spłat wierzycieli – dotyczy tzw. upadłości konsumenckiej.

Podstawowym zadaniem syndyka jest działanie w celu maksymalnego zaspokojenia wierzycieli, czyli uzyskania jak największej wartości funduszy masy upadłości w jak najkrótszym czasie. Należy mieć na względzie, że syndyk ma bezpośredni kontakt z upadłym i przekazuje te informacje sędziemu – komisarzowi bądź sędziemu. W związku z tym nie wykonywanie zarządzeń syndyka zgodnych z Prawem Upadłościowym może przykładowo prowadzić o umorzenia postępowania. Zanim jednak do tego dojdzie syndyk może skorzystać z innych narzędzi, jak środki przymusu określone w KPC bądź przepisy karne.

Uchylenie planu spłat wierzycieli

Najpierw rozważmy opcję uchylenia planu spłat, która nie jest dla upadłego optymistycznym zakończeniem procesu oddłużania. Plan spłat wierzycieli może być uchylony jeśli:

• upadły dokonał czynności prawnej dotyczącej jego majątku na którą jest wymagana zgoda sadu bez tej zgody,
• ukrywał majątek, bądź czynność prawna upadłego została prawomocnie uznana za dokonaną z pokrzywdzeniem wierzycieli,
• upadły zatai w corocznym sprawozdaniu z wykonania planu spłat informacje dotyczące jego dochodu lub nabytych składników majątku (o wartości przekraczającej przeciętne miesięczne wynagrodzenie),
• nie złożył corocznego sprawozdania z wykonania planu spłat,
• nie wykonywał planu spłat wierzycieli.

Zmiana planu spłat wierzycieli

Sąd zmienia plan spłat na wniosek upadłego po wysłuchaniu wierzycieli w sytuacji gdy upadły nie może wywiązywać się z obowiązków określonych w planie spłat. Sąd może w takiej sytuacji przedłużyć wykonanie planu spłat na kolejnych 18 miesięcy. Jeśli jednak brak możliwości wywiązania się z obowiązków określonych w planie spłat ma charakter trwały i wynika z okoliczności niezależnych od upadłego sąd może uchylić plan spłat wierzycieli i umorzyć zobowiązania upadłego.

Sąd może również zmienić plan spłat wierzycieli jeśli sytuacja majątkowa ulegnie polepszeniu na skutek innych zdarzeń niż zwiększenie osiąganego dochodu z tytuły wykonywanej pracy. Mowa tu przykładowo o otrzymanym spadku.

Wymienić można kilka czynności, które należy wykonać:

• analiza czynności prawnych dłużnika dotyczących jego majątku – mowa tu o czynnościach, w których dłużnik rozporządzał swoim majątkiem w ciągu ostatnich pięciu lat przed złożeniem wniosku o upadłość,
• ustalenie wszystkich aktualnych wierzycieli,
• skompletowanie dokumentacji dotyczącej zobowiązań (umowy kredytowe, cesje wierzytelności, dokumenty od komornika, orzeczenia sądów),
• skompletowanie dokumentacji dotyczącej stanu zdrowia dłużnika – jeśli jego stan zdrowia przyczynia się do pogorszenia jego możliwości zarobkowych.

Na to pytanie bardzo szczegółowo i obszernie odpowiedzieliśmy na naszym blogu we wpisie jak napisać wniosek o upadłość konsumencką. Zapraszamy do lektury i zadawania pytań jeśli się pojawią.

Upadłość konsumencka Gdańsk Gdynia

Kompleksowe przeprowadzenie postępowania upadłościowego wraz z obsługą prawną na etapie wykonywania planu spłat wierzycieli. 

Ewentualnie możemy zweryfikować sporządzony przez Państwa wniosek o ogłoszenie upadłości w zakresie jego poprawności pod kątem formalnym i merytorycznym.

Kancelaria ma swoją siedzibę w Gdańsku przy ulicy Norwida 21/2. Zapraszamy w celu omówienia Państwa sprawy.