...

Przestępstwo niegospodarności w spółce kapitałowej

Podejrzewasz, że dyrektor zatrudniony w Twojej spółce działa na jej szkodę? A może jesteś członkiem zarządu spółki, której udziałowcy zarzucają Ci niewłaściwe decyzje finansowe? W obu przypadkach sprawą mogą zainteresować się organy ścigania i postawić zarządzającym zarzuty karne. Działanie na szkodę spółki, potocznie nazywane niegospodarnością, to przestępstwo uregulowane w art. 296 Kodeksu karnego. Jest to jeden z najczęściej spotykanych czynów zabronionych występujących w przestępczości białych kołnierzyków (tzw. „white-collar crime”). Będąc osobą zarządzającą dużym majątkiem, warto wiedzieć na czym polega to przestępstwo, jakie są jego przesłanki, a także co zrobić, jeżeli zostaną nam postawione zarzuty. W tym artykule odpowiemy na te pytania i wyjaśnimy czym jest przestępstwo niegospodarności w spółce kapitałowej.

Przestępstwo niegospodarności w spółce kapitałowej – definicja i podstawa prawna

Zgodnie z art. 296 §1 Kodeksu karnego, kto, będąc obowiązany na podstawie przepisu ustawy, decyzji właściwego organu lub umowy do zajmowania się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą osoby fizycznej, prawnej albo jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, przez nadużycie udzielonych mu uprawnień lub niedopełnienie ciążącego na nim obowiązku, wyrządza jej znaczną szkodę majątkową, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat. Przestępstwo to występuje również w typie kwalifikowanym oraz uprzywilejowanym. Przepisy prawa przewidują zaostrzoną odpowiedzialność dla sprawców, którzy poprzez wyrządzenie przestępstwa chcieli osiągnąć korzyść majątkową, albo wyrządzili szkodę w wielkich rozmiarach. W takim wypadku widełki kary wynoszą:

  • dla sprawców chcących osiągnąć korzyść majątkową – od 6 miesięcy do 8 lat;
  • dla sprawców, którzy wyrządzili szkodę majątkową w wielkich rozmiarach – od roku do 10 lat.

Szkoda znacznych i wielkich rozmiarów

Za szkodę o znacznym rozmiarze przyjmuje się szkodę, której wartość przekracza 200 000,00 zł. Natomiast za szkodę o wielkim rozmiarze przyjmuje się szkodę, której wartość przekracza 1 000 000,00 zł. Pod pojęciem szkody należy rozumieć nie tylko rzeczywistą stratę, ale także utracony zysk. Jak wskazuje orzecznictwo, pod pojęciem szkody należy rozumieć rzeczywistą stratę, która polega na zmniejszeniu się aktywów przez ich ubytek, utratę lub zniszczenie, utracony zysk w udaremnianiu powiększania się majątku oraz zwiększenie się pasywów (zobowiązań).

Sprawca, który popełnił to przestępstwo nieumyślnie albo jedynie sprowadził bezpośrednie niebezpieczeństwo szkody o znacznym rozmiarze, podlega niższej karze – do 3 lat pozbawienia wolności.

Kto może być sprawcą przestępstwa niegospodarności?

Sprawcą przestępstwa niegospodarności może być każda osoba, która zajmuje się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą innego podmiotu, na podstawie przepisów ustawy, decyzji organu czy umowy (np. kontraktu menadżerskiego). Przede wszystkim mogą to być członkowie zarządów spółek kapitałowych, menadżerowie, prokurenci, dyrektorzy finansowi czy główny księgowy.

Może Cię zainteresować – Przedawnienie roszczeń z art. 299 ksh

Sądy zwracają uwagę, że przestępstwo niegospodarności może popełnić tylko osoba, która ma wystarczającą swobodę w podejmowaniu decyzji. Sprawca musi mieć realny wpływ na majątek spółki i podejmować kluczowe decyzje dotyczące jej finansów lub działalności. Sąd Najwyższy orzekł, że za osobę zarządzającą można rozumieć osobę, która w związku z zajmowanym stanowiskiem dba o to, żeby powierzone mienie nie straciło na wartości, ale również ma za zadanie wykorzystywać je w taki sposób, aby generowało zysk. Co ciekawe, z tego przepisu mogą odpowiadać członkowie rad nadzorczych spółki kapitałowej.

Rada nadzorcza spółki kapitałowej a odpowiedzialność prawnokarna

Co do zasady, członkowie organów nadzorczych nie są zobowiązanymi do zajmowania się sprawami majątkowymi spółki kapitałowej. Umowa spółki lub statut mogą jednak przewidywać, że członkowie rady nadzorczej mogą uzyskać takie kompetencje. Ponadto, nawet jeśli umowa spółki czy statut nie przewidują udzielenia takich kompetencji radzie nadzorczej, jej członkowie mogą odpowiadać karnie na podstawie art. 296 Kodeksu karnego. Będzie się to działo w przypadku, gdy w toku postępowania karnego zostanie ustalone, że członek rady nadzorczej współdziałał lub pomagał sprawcy przestępstwa. Warto również zaznaczyć, że przepis ten nie dotyczy wyłącznie wyrządzenia szkody przedsiębiorcom czy przedsiębiorstwom. Przepis ten może również stanowić podstawę odpowiedzialności osoby, która zarządza finansami osoby fizycznej np. jako doradca inwestycyjny.

Może Cię zainteresować – Oddłużenie byłego przedsiębiorcy w 23 miesiące.

Tryb ścigania

Przestępstwo niegospodarności przez bardzo długi czas było ścigane z urzędu, natomiast samo narażenie spółki na powstanie szkody było ścigane po złożeniu wniosku przez pokrzywdzonego – a więc spółkę. Jednakże w 2023 r. rozszerzono krąg podmiotów, które mogą złożyć wniosek o ściganie. Obecnie, zgodnie z art. 296 § 4a Kodeksu karnego. mogą to być oprócz spółki również wspólnicy, akcjonariusze lub udziałowcy pokrzywdzonej spółki.

Co zrobić, jak zostaną nam postawione zarzuty?

Działalność gospodarcza z natury wiąże się z ciągłym ryzykiem, lecz prawo karne penalizuje podejmowanie nadmiernego ryzyka. Przede wszystkim należy zbadać czy działania lub zaniechania oskarżonego mieściły się w granicach dopuszczalnego ryzyka. W obronie kluczowe może być odwołanie się do tzw. zasady osądu biznesowego (Business Judgement Rule) oraz przede wszystkim do specyfiki branży, w której działa oskarżony. Jeśli grozi Ci zarzut związany z niegospodarnością, warto jak najszybciej skonsultować się z prawnikiem specjalizującym się w prawie karnym gospodarczym.

Formularz kontaktowy




    O autorze

    Szymon Chmura

    Student 5 roku prawa na Uniwersytecie Gdańskim na specjalizacji cywilno-prawnej. Swoje zainteresowania zawodowe skupia wokół prawa restrukturyzacyjnego i upadłościowego, prawa korporacyjnego oraz postępowań spornych. Doświadczenie w tych obszarach prawa zdobywa od pierwszego roku studiów m.in. w trójmiejskich kancelariach oraz tych o zasięgu ogólnopolskim. Jest jednym z założycieli oraz Przewodniczącym Koła Naukowego Prawa Handlowego, działającego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego. Finalista konkursów z dziedzin takich jak prawo cywilne, prawo gospodarcze, prawo handlowe i postępowanie cywilne, ale także konkursów krasomówczych i negocjacyjnych . Prywatnie trenuje kickboxing, czyta książki popularnonaukowe i ogląda filmy.

    Misja

    Kancelaria powstała z myślą o obsłudze przedsiębiorców i konsumentów mających kłopoty z płynnością finansową.

    Jako zespół składający się z licencjonowanego doradcy restrukturyzacyjnego, adwokatów,  doradców biznesowych i podatkowych oraz byłych bankowców posiadamy bogate doświadczenie w kwestiach związanych z ochroną praw dłużników, wierzycieli oraz poprawą płynności finansowej przedsiębiorstwa.

    Misją naszej kancelarii jest ratowanie przedsiębiorców i konsumentów przed niewypłacalnością przy jednoczesnym pogodzeniu interesu wierzycieli, co w sprawach dotyczących spłaty zadłużenia wymaga odpowiedniego doświadczenia. Zawsze jest rozwiązanie, trzeba tylko wiedzieć jak je znaleźć.

    Skorzystaj z formularza kontaktowego lub zadzwoń – 58 352 13 43. W zgłoszeniu opisz proszę swoją sytuację ze szczególnym uwzględnieniem:
    • przyczyn powstania kłopotów z wypłacalnością,
    • ilości zobowiązań,
    • kwot poszczególnych zobowiązań,
    • informacji od kiedy zobowiązania nie są spłacane,
    • informacji o posiadanym majątku, jego szacunkowej wartości i zabezpieczeniach ustanowionych na majątku,
    • czy zostały wszczęte postępowania egzekucyjne?
    Spotkanie możliwe jest w jednym z naszych biur w Gdańsku lub w Gdyni bądź online na komunikatorze video.
    Gwarantujemy rzetelną analizę Państwa sprawy wraz ze wskazaniem optymalnych rozwiązań prawnych.
    Kancelaria Restrukturyzacyjna Lipiński i Wspólnicy skupia się na poniższych zagadnieniach:
    • restrukturyzacja firm,
    • oddłużanie firm,
    • negocjacje z wierzycielami,
    • upadłość firmy,
    • upadłość konsumencka,
    • postępowania egzekucyjne,
    • obsługa prawna firm,
    • doradztwo podatkowe,
    • obsługa wierzycieli i dłużników w postępowaniach upadłościowych i restrukturyzacyjnych,
    • powództwa dotyczące bezskuteczności czynności prawnych dłużnika - tzw. powództwa pauliańskie.
    Kancelaria ma swoją siedzibę w Gdańsku. Prowadzimy jednak postępowania na terenie całego kraju. Przez lata praktyki wypracowaliśmy procedury, które pozwalają nam obsługiwać klientów zdalnie. Jest to również z korzyścią dla klientów, gdyż nie wymaga od nich dużego nakładu czasu w celu uzyskania oddłużenia.
    Kancelaria specjalizuje się w:
    • prawie upadłościowym,
    • restrukturyzacyjnym,
    • bankowym,
    • gospodarczym.

    Ostatnie Wpisy

    Odpowiedzialność podatkowa członków zarządu za zaległości podatkowe spółek kapitałowych

    Odpowiedzialność podatkowa członków zarządu za zaległości podatkowe spółek kapitałowych bywa dość często przyczyną niewypłacalności osób zasiadających w zarządach spółek. W dniu 27 lutego 2024 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał przełomowy wyrok dotyczący odpowiedzialności podatkowej członków zarządu za zaległości podatkowe spółek kapitałowych. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) uznał, że przyjęty w polskim ustawodawstwie model solidarnej…

    Jak sporządzić sprawozdanie z wykonania planu spłaty wierzycieli

    Po ustaleniu planu spłaty wierzycieli w upadłości konsumenckiej przez sąd upadłościowy nadchodzi etap jego wykonywania. Pierwsze raty są spłacane w miesiącu, który następuje po miesiącu, w którym dojdzie do uprawomocnienia się postanowienia sądu w przedmiocie ustalenia planu spłat. Z wykonania planu spłaty wierzycieli upadły musi sporządzić raz w roku sprawozdanie. Sprawozdanie z wykonania planu spłaty…

    Oddłużenie zarządu spółki z o.o. w upadłości konsumenckiej

    Nie każda działalność gospodarcza kończy się sukcesem. Rynkowa rzeczywistość bywa bezlitosna – nieprzewidziane zmiany gospodarcze, błędne decyzje zarządcze, nieuczciwi kontrahenci czy nagła utrata płynności finansowej mogą doprowadzić do bankructwa nawet najlepiej zapowiadającego się biznesu. W takich okolicznościach nie tylko sama spółka traci wypłacalność – mogą ją również stracić osoby nią zarządzające. Pojawia się wówczas pytanie:…

    Zobacz wszystkie na blogu

    Polecane artykuły

    Zakończenie i umorzenie postępowania restrukturyzacyjnego

    Kategorie:

    Ustawa Prawo restrukturyzacyjne wyróżnia dwa sposoby ukończenia sądowego etapu postępowania restrukturyzacyjnego - zakończenie i umorzenie. Zdarzenia te pociągają za sobą różne skutki prawne. Warto zaznaczyć, że w przypadku negatywnego rezultatu postępowania restrukturyzacyjnego, otwierają one przedsiębiorcy drogę do wyboru innych rozwiązań dla swojego przedsiębiorstwa. W tym artykule wyjaśnię, na czym polega umorzenie i zakończenie postępowania restrukturyzacyjnego…

    Negocjacje z wierzycielami czy upadłość?

    Kategorie:

    Zastanawiasz się co jest korzystniejsze: negocjacje z wierzycielami czy upadłość? Odpowiedź jest oczywista. Negocjacje z wierzycielami w zakresie spłaty zobowiązań na etapie pozasądowym są z pewnością tańszym rozwiązaniem niż postępowania restrukturyzacyjne. Mogą zarazem ochronić dłużnika przed koniecznością ogłoszenia upadłości. Z dniem wejścia w życie Prawa Restrukturyzacyjnego przedsiębiorcy zyskali bardzo dobre narzędzie do wyciągnięcia swojej firmy…

    Jakie są etapy postępowania restrukturyzacyjnego?

    Kategorie:

    Jakie są etapy postępowania restrukturyzacyjnego? Postępowanie restrukturyzacyjne może trwać od kilku do kilkunastu miesięcy. W przypadku sanacji może to być nawet dłuższy okres. Wyjaśnialiśmy już na blogu na czym polega oddłużenie firmy i restrukturyzacja oraz jakie są jej rodzaje. Omówiliśmy również skutki otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego. Dziś odpowiemy krótko na pytanie jakie są etapy postępowania restrukturyzacyjnego.…

    Biuro w Gdańsku

    ul. Henryka Sienkiewicza 11/2
    80-227 Gdańsk

    Biuro w Gdyni

    Al. Zwycięstwa 241/13
    81-521 Gdynia

    Biuro w Warszawie

    ul. Złota 75a/7
    00-819 Warszawa

    Pliki do pobrania

    [custom_modal post_ids="16199,16297,17384"]